Χριστούγεννα στην Αργιθέα

Το παρακάτω κείμενο αποτελούν επιλεγμένα αποσπάσματα του Βασίλη Κάμπα που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα ''Ψηλά βουνά'' (τεύχος 7, Δεκέμβριος 2004) και αναφέρονται στα έθιμα των περιοχών της Ανατολικής Αργιθέας, όπου βρίσκεται και το χωριό μας.

[...] Οι γιορτές του Δωδεκαήμερου των Χριστουγέννων που αρχίζουν απ' «του Χριστού» και τελειώ­νουν τ' Αϊ Γιαννιού έχουν ξεχωριστή σπουδαιότητα.
Μέσα σ' όλες τις εκδηλώσεις (ήθη-έθιμα) του Δωδεκαήμερου διαβλέπου­με και τον Αργιθεάτη-άνθρωπο που βρί­σκεται πίσω απ' αυτές.Επειδή η πε­ριοχή είναι ορεινή και άγονη, οι δε κά­τοικοι της είναι επί το πλείστον κτηνο­τρόφοι κι ελάχιστα ασχολούνται και με τη γεωργία είναι φυσικό οι γιορτές και τα έθιμα να παίρνουν μια ανάλογη έκ­φραση. Ετσι βλέπουμε τα ήθη και έθιμα του Δωδεκαήμερου στην Αργιθέα να έχουν μια βαθειά σχέση με τις ασχο­λίες των κατοίκων της δηλαδή την κτη­νοτροφία και τη γεωργία.

Οι προετοιμασίες για τις γιορτές του Δωδεκαήμερου αρχίζουν μια περίπου βδομάδα πριν «του Χριστού». Το ύφα-μα το ράψιμο το κέντισμα κι άλλες «άρ-γιτες» δουλειές έπρεπε να συμμαζω-χτούν πριν «τα Χριστού». Ακόμα οι γυναίκες και τα κορίτσια θα πάνε στο μύλο «τ' αλέσματα» το καλαμπόκι και το στάρι πριν τις γιορτές. Επρεπε νά-χει το σπιτικό αλεύρι καλαμποκίσιο για όλες τις μέρες για τις μπομποτίσες κλούρες, το κατσιαμάκι και τα μοσκο-μυριστά κραμπουκούκια. Επίσης χρειάζονταν και λίγο σιταρίσιο αλεύρι για τα «χριστοκούλουρα» τα πρόσφορα και τη «Χριστόκλουρα». Τ' απόβραδα της παραμονής των Χριστουγέννων οι μύλοι κλείδωναν και ξανάρχιζαν τη δου­λειά μετά τις γιορτές.

«Την παραμονή το βράδυ καταφτά­νουν οι παγανοί με πρώτο και καλλίτε­ρο τον αρχηγό τους τον κουτσό και σκαρφαλώνουν στο μπουχαρί και στα χατίλια του μύλου. Είναι υποχθόνιοι τρι-σκαταρέοι πόρχονται απ' τον κατ' κό­σμο κι είναι επικίνδυνοι για τους ανθρώ­πους... » μας έλεγε κάποτε ο μπαρμπα Λάμπρος Κάμπας μυλωνάς στο Ρώσση. Και φώναζε τις γυναίκες να συνταρχί-σουν τ' αλέσματα γιατί οι μέρες περ­νούν. Και χαμένος μέσα στο κατσιλάρι του και τα γουρνοτσάρουχα πόφτιαχναν φωλιές μέσα στο χιόνι έγερνε «στ' Απ-θώματα» κατά το μύλο. Απ' την προ πα­ραμονή του «Χριστού» αρχίζουν οι τρέ­χουσες δουλειές. Οι γυναίκες στρώ­νουν τα σπίτια, μ' ότι καλλίτερο έχουν. Όλα: πάντες κεντητές, τζακόπανα, μα­ξιλαροθήκες δικά τους δημιουργήματα. Ζυμώνουν και ψήνουν τα «Χριστόκλου-ρα» που θα μοιράσουν την άλλη μέρα στα παιδιά που τραγουδούν τα κάλαντα. Επάνω στα κουλούρια βάζουν ένα σταυ­ρό με ζυμάρι (ο σταυρός το σύμβολο της πίστης) και στη μέση του σταυρού ένα βραστό αυγό άβαφο. (Το αυγό είναι σύμ­βολο της γονιμότητας και απαντάται και σε παραστάσεις σε αγκωνάρια σπιτιών σε πολλά χωριά της Αργιθέας). Την πα­ραμονή «του Χριστού» από νυχτούλια όλα τα παιδιά κάθε χωριού μαζεύονται σε μια παρέα να τραγουδήσουν τα κά­λαντα. Χωμένα μέσα στα κατσιλαράκια τους με τα μάλλινα χειρότια στα χέρια τους και γουρνοτσάρουχα στα ποδάρια τρέχοντας στα στενοσόκακα και δρα­σκελώντας τις χιονισμένες φράχτες, μπαίνουν όλα μαζί στις αυλές κι αρχί­ζουν το τραγούδι.

«Χριστούγεννα πρωτούγεννα

πρώτη γιορτή του χρόνου

εβγάτε για να μάθετε

όπουΧριστός γεννιέται...".

Και δεν λένε μόνο το τραγούδι αυτό για να μας πληροφορήσουν για το με­γάλο γεγονός που έρχεται. Στα στόμα­τα των μικρών αυτών παιδιών μπαίνουν με τραγούδια οι πόθοι και οι προσδο­κίες για το «γενοβόλημα» της στάνης της προκοπής των σπιτιών, της καλής σποράς, της καλής τύχης για τα αγόρια και κορίτσια που είναι «στον καιρό τους» ακόμα και των μικρών παιδιών της οικογένειας.

Οι άντρες την ίδια μέρα σφάζουν τα γουρούνια. Ξεχιονίζουν τις αυλές κρα­τούν δυο τρεις το γουρούνι κι ο πιο ε­πιδέξιος δίνει την τελειωτική μαχαιριά. Αφού το γδάρουν το σηκώνουν και το κρεμούν σε μια «γρεντιά» ή «φούρκα». Μετά βάζουν επάνω σε λίγα κάρβουνα θυμίαμα και θυμιατίζουν το «σφάγιο». Δίπλα στο θυμίαμα βάζουν κι ένα ξερό κρεμμύδι «για να μην αντέν». Ακόμα μπήγουν στο «σφάγιο» ένα πιρούνι (σι­δερικό) κι ανάβουν κάτω απ' αυτό μι­κρές φωτιές. Πιστεύουν πως το θυμία­μα, το κρεμμύδι, το σιδερικό κι οι φω­τιές εμποδίζουν τους παγανούς να φάνε το γουρούνι. Σημειώνουμε ακόμα ότι το γουρούνι το ξεπαστώνουν του Αγίου Στεφάνου. Τότε φτιάχνουν και τις σου-φλιμάδες και τις τιγανιές. Τα Χριστού­γεννα δεν τρώνε χοιρινό. Το απόγευμα της παραμονής οι γυναίκες ξεβγαίνουν στο λόγγο και γυρίζοντας φέρνουν ζα-λίκια από μαλόκεδρο κι αγροσιραψιά (α-γριοκερασιά). Τις χλωρασιές αυτές τις βάζουν αργότερα στη Χριστουγεννιάτι­κη φωτιά. Με το σούρουπο όλοι στο σπίτι λούζονται κι είναι έτοιμοι για την άλλη μέρα. Το λούσιμο απαγορεύεται τις μέρες του Δωδεκαήμερου εκτός απ' το βράδυ της πρωτοχρονιάς όπως θα αναφέρουμε πιο κάτω. Κι αυτό συνδ εεται με το γεγονός της κακής επέμβα­σης των παγανών που γέμιζαν τον τόπο τις μέρες αυτές. Οι γυναίκες πηγαίναν και τα πρόσφορα στην εκκλησιά. Όταν σουρουπώσει καλά σ' όλα τα σπίτια α­νάβουν τη χριστουγεννιάτικη φωτιά. Στη μέση βάζουν ένα μεγάλο κούτσουρο γύρω-γύρω άλλα ξερά ξύλα κι απάνω πετάνε τις χλωρασιές που αναφέραμε προηγουμένως. Η φωτιά αυτή θα καίει ως τα ξημερώματα «του Σταυρού». Χλωρασιές ρίχνουν στη φωτιά επί τρεις βραδυές να «πιτσιλίζουν» φωνάζουν όλοι μαζί οι σπιτικοί:

Αρνιά κατσίκια - Αρνιά κατσίκια.

Η φωτιά είναι ένα πανάρχαιο έθιμο, με παρά πολλούς συμβολισμούς πέρα απ' το ότι οι σπιτικοί την ανάβουν για να ζεστάνουν το νεογέννητο Χριστό. Πι­στεύουν ακόμα ότι η φωτιά εμποδίζει την είσοδο στο σπίτι του «κουτσού» και των άλλων παγανών που αυτή τη βρα-δυά καταφτάνουν, κι ετοιμάζονται να μπουν απ' το μπουχαρή στο σπίτι.

Όταν σημαίνει η καμπάνα το χαρμό­συνο άγγελμα της Γέννησης όλοι οι χω­ριανοί με τα κεριά στα χέρια διασχίζουν τους χιονισμένους δρόμους που οδη­γούν στην εκκλησιά. Με κατάνυξη πα­ρακολουθούν τη θεία λειτουργία. Ακο­ύνε το αδέξιο αλλά τόσο ανθρώπινο κή­ρυγμα του παπά και σαν «απολύσει» η εκκλησιά χαιρετιούνται και γυρίζουν στα σπίτια τους. Στο γυρισμό κόβουν χλω­ρά πουρνάρια και κλωνάρια μπάτσας. Φτάνοντας στο σπίτι τα ρίχνουν στη φωτιά που καίει αδιάκοπα και λένε: Αρ­νιά - κατσίκια, νύφες, γαμπρούς... και τους στίχους

μέσα γειά μέσα χαρά - μέσα όλα τα καλά

μέσα λίρες και φλουριά - και για όλη τη χρονιά.

Έξω γέροι έξω γριές - έξω τα κακά τα λοϊα.

(Προφανώς όταν λένε έξω γέροι έξω γριές δεν εννοούν να διώξουν από το σπίτι τους γέροντες, αλλά τη γερο-ντίστικη ζωή και να την αντικαταστήσουν με σφύζουσα νεανική ζωή).

Ιδιαίτερη σημασία έχει για τους Αρ-γιθεάτες ποιος θα τους έκανε ποδαρι­κό τη μέρα «του Χριστού». Μεγάλη τύχη θεωρούν το ποδαρικό ενός αγοριού και γρουσουζιά το ποδαρικό ενός κοριτσιού. Έντονη σε πολλές εκδηλώσεις η αν­δροκρατία...

Το χριστουγεννιάτικο τραπέζι απο­τελούνταν από βραστή κότα, πίττα, τυρί, γιαούρτι και «Χριστοκλούρα». Υπήρχαν (όπως και σήμερα) οικογένειες φτωχι­κές που δεν είχαν ούτε ψωμί για τις γιορτές. Αυτές όλο το χωριό τους βοη­θούσε και τους βοηθά με προσφορές των άλλων να περάσουν τις γιορτές κά­πως ανθρώπινα. Το απόγευμα πηγαί­νουν «χρόνια πολλά» στους γιορτάζο-ντες. Εκεί γλεντούν τραγουδούν και χο­ρεύουν ως την άλλη μέρα το πρωί.

Το πρωί πηγαίνουν στην εκκλησία και σηκώνουν τα υψώματα. Μετά ετοι­μάζουν και ψήνουν τη βασιλόπιττα.Μέσα βάζουν και κέρματα, κλωνιά τριφύλλι, ρίγανη κ.λ.π. κι όποιος πετύ­χει κάτι απ' αυτά στο κομμάτι της πίττας που θα φάει θεωρείται ότι τον τρέχουν τα χρήματα ή τα ζώα ή τα μελίσσια κλπ. Τα παληά χρόνια που η φτώχεια έδερνε τους κατοίκους της Αργιθέας αντί για βα-σιλόπιττα έφτιαχναν μπουκουβάλλα. Η μπουκοβάλλα είναι τριμμένο ψωμί μέσα σε καμμένο βούτυρο ή λάδι. Μάλιστα στα κάτω χωριά της Αργιθέας επικρατούσε κι ο μύθος «... κι όπ' εχ' κι όπ' δεν έχει μπουκουβάλλα σήμερα...».

Μετά το μεσημεριάτικο τραπέζι που αποτελείται από κρέατα, τυριά και τη βασιλόπιττα, οι γυναίκες ξεβγαίνουν στο λόγγο. Μαζεύουν λίγα ξύλα και τα κου­βαλούν στο σπίτι για να «...βασιλέψουν την τριχιά» όπως έλεγαν. Επίσης μπά­λωναν λίγο για να βασιλέψουν το βελό­νι. Εφτιαχναν πίττα να.. βασιλέψουν το πετρόβεργο (βασιλεύω κάτι σημαίνει το κάνω άξιο).

Το απόγευμα πηγαίνουν «χρόνια πολλά» στους γιορτάζοντες κουραμπιέ­δες, μπακλαβάδες μ' Αργιθεάτικα κα­ρύδια κερνούν τους μεγάλους και λου­κούμια τα μικρά παιδιά. Τσίπουρο και κρασί που το φέρνουν οι μεταπράτες μέσα στα κρασοτόμαρα απ' τη Ζιλενί-τσα και το Χορίγκοβο. Πάλι γλέντια στα εχούμενα σπίτια ως το πρωί: Κι οι με­ρακλήδες πάντοτε πρώτοι στο χορό και στο τραγούδι. Μπορεί να τραγουδούν και να χορεύουν ως την άλλη μέρα το πρωί.

Περνάει κι η πρωτοχρονιά. Το χιόνι όσο πάει κι αυξάνει. Τα γιδοπρόβατα, τα γελαδικά μέσα στα κατοϊα και τις στρούγκες, τα μικρά κατσικάκια και τ' αρνάκια στους τσάρχους συμμαζωμένα το ένα απάνω στο άλλο να ζεσταίνονται. Τα κούτσουρα τριζοβολούν στα τζάκια. Οι άντρες κόβουν «ντορό» ως τη βρύ­ση (να μπορούν να περάσουν οι γυναί­κες) και γύρω-γύρω στη γειτονιά. Παίρ­νουν κανένα χρειαζούμενο απ' τα μικρο­μάγαζα και πάλι σπίτι. Ετσι συνεχίζεται κι εκεί επάνω... η ζωή και φτάνουμε στη μέρα «του Σταυρού» Παραμονή των Φώτων.

Τα μεγάλα αγόρια και οι άντρες ντύ­νονται «καρκατζούλια» φορούν παλιά ρούχα, προσωπίδες, βάζουν δέρματα από πάνω, σακάκια παληά ανάποδα, κρεμούν κουδούνια έναν τον ντύνουν γριά με τη ρόκα που γνέθει κι ακόμα στολίζουν έναν νύφη και ένα γαμπρό.Γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι με «κο-σιές» και «δερπάνια» στα χέρια φοβε­ρίζοντας όποιον βρουν μπροστά τους. Έχουν μαζί τους ακόμα και μια σακού­λα με στάχτη και σε κάθε σπιτικό που πηγαίνουν ρίχνουν κι από λίγη. Οι νοι-κοκυρέοι μόλις τους βλέπουν στην αυλή τους να χοροπηδούν τους δίνουν, χρή­ματα, λουκάνικα, κρέας, λίπα, τσιγαρί-δες. Τα «καρκαντζούλια» ευχαριστούν λένε «και τ' χρόν» και φεύγουν.Την ίδια μέρα απ' το πρωί οι γυναίκες μαζεύουν τη στάχτη απ' τη χριστουγεν­νιάτικη φωτιά που έκαιγε μέχρι τότε κι ε­τοιμάζουν το σπίτι περιμένοντας τον παπά. Σε λίγο έρχεται κι ο παπάς με την αγιαστούρα του και με τη βρεχτούρα του και... «κυνηγάει τα παγανά» απ' το σπίτι.Οι σπιτικοί κρατούν και λίγο αγίασμα απ' το μπακράτσι του παπά.

Λένε ότι οι παγανοί που επί τόσες μέρες βρίσκονται επάνω στη γη φεύ­γουν πανικόβλητοι για να γυρίσουν πάλι στον κάτω κόσμο και να ξαναβγούν την άλλη χρονιά

φεύγεστε να φύβγουμε

κι έργεται ο ζουρλόπαπας

με την αγιαστούρα του

και με τη βρεχτούρα του.

Η στάχτη που ρίχνουν τα καρκαν-τζούλια όσο κι αυτή που μαζεύουν οι νοι­κοκυρές πιστεύεται ότι έχει ευεργετι­κή επίδραση αφού είναι από τη στάχτη της χριστουγεννιάτικης φωτιάς που ζέ­στανε το Χριστό. Γι' αυτό και οι νοικο-κυρέοι ραντίζουν με στάχτη και αγίασμ-α τα σπαρτά τους και τους αχερώνες τη μέρα «του Σταυρού».Το μάζωμα ακόμα της στάχτης σημαίνει ότι φτάνουμε πλέον στο τέλοςτων γιορταστικών εκδηλώσεων του Δωδεκαήμερου. Τη μέρα των Φώτων όλοι πηγαίνουν στην εκκλησιά. Μαζί τους φέρνουν νερό για αγίασμα, μια σακουλίτσα αλάτι και μικρές κλούρες. Όλα αυτά αγιάζονται στην εκκλησία και μετά πηγαίνόυν και τα δίνουν στα ζώα τους.Οι γυναίκες ξεβγαίνουν πάλι στο λόγγονα φωτίσουν την τριχιά και το τσεκούρι,ψευτομπαλώνουν για να φωτίσουν το βελόνι, φτιάχνουν πίτες να φωτίσουν το πετρόβεργο και άλλα. Το απόγευμα ως το βράδυ διάπλατα ανοιχτά με αργιθεάτικη φιλοξενία τα σπίτια των «εορταζόντων» να υποδεχτούν τους συγχωριανούς. Πάλι χαρές γλέντια τραγούδια όλη τη νύχτα. Και σαν γλυκοχαράζει στις βουνοκορφές της Αργιθέας η μέρα τ' Αϊ Γιαννιού οι νοικοκυρές αδειάζουν το παλιό νερό τ' αντικαθιστούν με φρέσκο κι όλοι ετοιμάζο­νται να πουν αναμεταξύ τους την ευχή «και τ' χρόν καλλίτερα».

Αυτό είναι το γιορταστικό Δωδεκα­ήμερο στην Αργιθέα την περιοχή που ήταν γιομάτη ζωή και τώρα όσο πάει κι ερημώνεται.

Καρδίτσα-Αργιθέα: Ενας άγριος μαγευτικός τόπος

Εδώ πάνω δεν φτάνουν πολλοί. Σταματούν στη γειτονική λίμνη Πλαστήρα, μαγεμένοι από τη λάμψη του νερού και τις παροχές των πολυτελών καταλυμάτων, αδιαφορώντας για τον μαγευτικό μικρόκοσμο των δεκάδων οικισμών της Ανατολικής και Δυτικής Αργιθέας.

Η λίμνη Στεφανιάδα δημιουργήθηκε τον Φλεβάρη του 1963, όταν ένα κομμάτι του βουνού αποκολλήθηκε, φράζοντας το ποτάμι

Στην περιοχή της Αργιθέας (Ανατολική και Δυτική) υπάρχουν δεκάδες χωριά και οικισμοί. Τα περισσότερα από αυτά κατοικούνται μόνο το καλοκαίρι, κάποια είναι ερειπωμένα και ελάχιστα έχουν κατοίκους όλο τον χρόνο. Το Μουζάκι θεωρείται η «πύλη» της Αργιθέας, καθώς αποτελεί σημαντικό κόμβο μεταξύ της Αργιθέας, της λίμνης Πλαστήρα και των Βόρειων Αγράφων. Η περιοχή κατοικήθηκε από την αρχαιότητα, ενώ στους νεότερους χρόνους συνέδεσε το όνομά της με σημαντικές προσωπικότητες, όπως τον Γεώργιο Καραϊσκάκη και τον Αγιο Σεραφείμ, επίσκοπο Φαναρίου - Νεοχωρίου.

Στο Μουζάκι μπορείτε να δείτε την ανακαινισμένη Δημοτική Αγορά, το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (τηλ. 24450 93166), το Λαογραφικό Μουσείο του πολιτιστικού συλλόγου (τηλ. 24450 42947, 41355, 41751) με πληθώρα αντικειμένων, τοπικών ενδυμασιών - υφαντών του 19ου αι. και τη δημόσια Βιβλιοθήκη (τηλ. 24450 41152) με πάνω από 6.000 τόμους βιβλίων. Γύρω από το χωριό θα βρείτε τον επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο των Γόμφων, τη μονή Αγ. Γεωργίου (Καραϊσκάκη), το «σπίτι του Καραϊσκάκη» και το βυζαντινό κάστρο Φαναρίου.

Για να φτάσετε στα χωριά της Δυτικής Αργιθέας θα πρέπει να διασχίσετε το διάσελο του Τυμπάνου. Λόγω του μεγάλου υψομέτρου (1.500 μ.) και του χιονιού, τους χειμερινούς μήνες δημιουργείται πάγος που δυσκολεύει πολύ το πέρασμά του.

Η Αργιθέα είναι ένα χωριό «πνιγμένο» στο πράσινο, με αρκετά περιποιημένα πετρόκτιστα σπίτια. Αξίζει να περπατήσετε το πλακόστρωτο μονοπάτι που καταλήγει στο πέτρινο γεφύρι της Αργιθέας (ήταν η μοναδική οδός επικοινωνίας με τη Δρακότρυπα και το Μουζάκι) και να δοκιμάσετε ψητή πέστροφα, δίπλα στον Κνισοβίτη ποταμό.

Το Ανθηρό είναι ένας μεγάλος παλαιός οικισμός, που αναφέρεται στην απογραφή των Οθωμανών το 1454-55 ως Μπόκοβιτς και σήμερα είναι η έδρα του Δήμου Αργιθέας. Αξιόλογο είναι το Ιστορικό - Εκκλησιαστικό μουσείο που στεγάζεται στο παλιό κοινοτικό γραφείο (24450 31237, 31452). Το Πετρίλο ή Πετρίλια είναι ένα σύμπλεγμα 12 παλιών και νεότερων χωριών, χτισμένα σε μια καταπράσινη και πανέμορφη δασική έκταση, κάτω από το βουνό Βουτσικάκι (2.154 μ.). Στα χωριά θα δείτε αξιοθαύμαστες εκκλησίες όπως η Γέννηση του Χριστού στον Ρώσση, με τοιχογραφίες του 17ου αι., η Κοίμηση της Θεοτόκου στο χωριό Χάρις (του 1885), ο Αγ. Παντελεήμων στους Βασιλάδες με θαυμάσιο τέμπλο του 17ου αι., και η μονή Γενεσίου της Θεοτόκου στα Αργυρέικα, καθώς επίσης και το όμορφο δημοτικό σχολείο του 1884, στον Μάγειρο, όπου στεγάζονται τα γραφεία και η βιβλιοθήκη της Κοινότητας Ανατολικής Αργιθέας.

Η Στεφανιάδα εντυπωσιάζει με την ομώνυμη λίμνη που δημιουργήθηκε από κατολίσθηση τον Φεβρουάριο του 1963. Αλλα μικρότερα χωριά είναι το Βλάσσι, η Δρακότρυπα, τα Κουμπουριανά, το Μεσοβούνι, το Θερινό, το Πετρωτό, η Καλή Κώμη.

FAST INFO

Η Μονή Πετριλου
Βρίσκεται στα Αργυρέικα και είναι αφιερωμένη στη Γέννηση της Παναγίας και στον Αγιο Χαράλαμπο. Σύμφωνα με επιγραφή, ιδρύθηκε το 1830, όμως από την αλληλογραφία του δάσκαλου του Γένους Αναστάσιου Γόρδιου που υπογράφει χρονολογημένες επιστολές από τη μονή το 1713, εικάζεται ότι είναι πολύ παλαιότερο. Στο εσωτερικό του υπάρχουν τοιχογραφίες των Σαμαριναίων αδελφών Ματθαίου και Μιχαήλ Παπαϊωάννου (1851), και το ξυλόγλυπτο τέμπλο (1880) από Μετσοβίτη ξυλογλύπτη. Η μονή κατοικείται από τρεις μοναχούς. (Επισκέψιμη καθημερινά: τηλ. 6970863719, 6978668221).

Ανακαλύπτοντας την Ανατολική Αργιθέα

Η περιήγηση στα χωριά της Αργιθέας είναι απολαυστική. Οι δρόμοι περνούν ανάμεσα σε οργιώδη βλάστηση και έχετε θέα στις επιβλητικές πλαγιές των βουνών και στους οικισμούς. Με αφετηρία το κεφαλοχώρι Μουζάκι, που θεωρείται η «πύλη» της Αργιθέας, μπορείτε να κάνετε τις δύο όμορφες διαδρομές, προς την Ανατολική και τη Δυτική Αργιθέα.

Για την πρώτη διαδρομή φεύγετε από το Μουζάκι και ακολουθείτε τον κεντρικό δρόμο προς Αργιθέα, με κατεύθυνση βορειοδυτική. Μετά από 2,5 χλμ. περίπου θα προσπεράσετε τον αριστερό δρόμο που οδηγεί στη λίμνη Πλαστήρα και λίγο παρακάτω θα βρείτε μια μεγάλη διακλάδωση.

Ο δρόμος δεξιά οδηγεί στη Δυτική Αργιθέα, ενώ αυτός αριστερά, τον οποίο και θα ακολουθήσετε, στην Ανατολική Αργιθέα. Θα ανηφορίσετε ανάμεσα από πυκνό δάσος και πολύ σύντομα θα βρείτε το πρώτο χωριό που είναι το Πευκόφυτο με όμορφη πλατεία, ταβέρνες και καφενεία.

Συνεχίζοντας στον ανηφορικό δρόμο με τις συνεχείς κλειστές στροφές και τη θέα προς τον αυχένα Αέρας και την κορφή του Προφήτη Ηλία, θα φτάσετε στον αυχένα Αγίου Νικολάου (ή Οξιάς). Από αυτό το σημείο και μετά ο δρόμος αποκτά πιο ήπιες κλίσεις και περνάει από τοπία γεμάτα οξιές, πλατάνια και βελανιδιές. Στη συνέχεια θα βρεθείτε σε διασταύρωση όπου μπορείτε να στρίψετε δεξιά για το Βλάσι, με το λαογραφικό του μουσείο και τη μονή Βλασίου, αφιερωμένη στο Γενέσιον της Θεοτόκου. Ο δρόμος ευθεία θα σας φέρει στο σύμπλεγμα των οικισμών Λιβάδια, Πολύδροσο, Αργυρέικα, Μάγειρος, Χάρις, Χαλκιόπουλο, Βασιλάδες, Ρώσσης. Ολα μαζί ονομάζονται Πετρίλο ή Πετρίλια.

Μετά τον Ρώσση θα αρχίσετε να κατηφορίζετε και θα περάσετε από τα Μαντζουρέικα.

Απέναντι θα δείτε το χωριό Δροσάτο, χτισμένο στην πλαγιά της Καράβας, με το ομώνυμο πέτρινο γεφύρι και τη μονή του Αγίου Αθανασίου Αλεξανδρείας (17ου αι.).

Συνεχίζοντας θα περάσετε από το Παλιοχώρι Φουντωτού, με την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, και λίγο παρακάτω θα συναντήσετε διασταύρωση με το πέτρινο γεφύρι Κοπλεσίου, η οποία αριστερά καταλήγει στο Λεοντίτο όπου βρίσκεται ο παλιός καλοδιατηρημένος νερόμυλος του Παληαντώνη με την ντριστέλα. Λίγο μετά τη γέφυρα Κοπλεσίου θα βρεθείτε στο Χάνι Νασιώκα, όπου υπάρχει δρόμος δεξιά προς τα χωριά Πετροχώρι και Κουμπουριανά. Εσείς θα συνεχίσετε στον κεντρικό δρόμο και αφού περάσετε πάνω από το πέτρινο γεφύρι της Στεφανιάδας και την ταβέρνα του Βάιου, θα βρείτε τη αριστερή διασταύρωση για Μονή Σπηλιάς. Αν συνεχίσετε ευθεία, θα φτάσετε στη λίμνη και το χωριό της Στεφανιάδας, καθώς και στη μονή Κώστη.

Η Μονή Σπηλιάς
Το συγκρότημα της περίφημης μονής είναι εντυπωσιακό, καθώς μοιάζει να αιωρείται στο κενό, ανάμεσα στο Πετριλιώτικο ρέμα και την κορυφή Ζερβό. Ιδρύθηκε πιθανόν το 1604, όταν οι μοναχοί Αθανάσιος και Παρθένιος έκτισαν τη μικρή εκκλησία που ήταν και το πρώτο καθολικό της. Δίπλα στο παλιό καθολικό το νέο (του 1736) είναι μεγαλύτερο και αφιερωμένο στη Ζωοδόχο Πηγή. Στο εσωτερικό σώζονται εκπληκτικές τοιχογραφίες, καθώς και ξυλόγλυπτο τέμπλο που είναι αντιγραφή του παλιού και επιχρυσωμένο. Η μονή διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στα χρόνια της επανάστασης. Γιορτάζει της Ζωοδόχου Πηγής και τον Δεκαπενταύγουστο, προσελκύοντας εκατοντάδες προσκυνητές. (Επισκέψιμη καθημερινά. Τηλ.24450 31739).

Προς τη Δυτική Αργιθέα

Αφετηρία σας είναι και πάλι το Μουζάκι από όπου ακολουθείτε τον κεντρικό δρόμο προς Αργιθέα. Στη διασταύρωση που θα βρείτε, στα 3 χιλιόμετρα περίπου, θα ακολουθήσετε τον δεξιό δρόμο και πολύ σύντομα θα βρεθείτε στη Δρακότρυπα, ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Δυτικής Αργιθέας. Κατά την τουρκοκρατία λειτουργούσε εδώ βιοτεχνία κατασκευής σπαθιών. Στο χωριό υπάρχει Λαογραφική Συλλογή του Δήμου Μουζακίου με σπάνια εκθέματα του 18ου - 19ου αι., η οποία λειτουργεί όλο τον χρόνο (τηλ. 24450 61039).

Λίγο παραπάνω θα βρείτε τη διασταύρωση για Οξιά. Εδώ βρίσκεται η μονή Σιάμου, ένα από τα σημαντικά μνημεία της ευρύτερης περιοχής Μουζακίου. Από τη διασταύρωση ο δρόμος συνεχίζει ανηφορικά, με θέα στην κοιλάδα του Πάμισου και τις απότομες πλαγιές, που σιγά-σιγά γίνονται βραχώδεις και γυμνές. Συνεχίζοντας θα φτάσετε στο διάσελο Αέρας, σε υψόμετρο 1.500 μ., όπου συχνά ο πάγος και το χιόνι εμποδίζουν το πέρασμα ανάμεσα στις κορυφές Τύμπανο και Καράβα.

Εκεί θα βρείτε δύο ακόμα δρόμους: έναν χωματόδρομο αριστερά που ενώνεται με την άσφαλτο στα χωριά της Ανατολικής Αργιθέας κι έναν ασφαλτόδρομο δεξιά που οδηγεί στην κορυφή Προφήτης Ηλίας (1.761 μ.) με το ομώνυμο ξωκλήσι και την εκπληκτική θέα προς τον θεσσαλικό κάμπο, την Καρδίτσα, τα Τρίκαλα, τη λίμνη Πλαστήρα και τις κορυφές των γύρω βουνών. Εσείς θα συνεχίσετε ευθεία στον κεντρικό δρόμο, που κατηφορίζει για να ξανασυναντήσει τις ελατοσκέπαστες πλαγιές και μετά από μερικά χιλιόμετρα φτάνει στην Αργιθέα (παλαιότερα ονομαζόταν Κνίσοβο), με τα άφθονα νερά και την οργιώδη βλάστηση τριγύρω. Στην έξοδο του χωριού θα περάσετε από τον αρχαιολογικό χώρο Ελληνικά, με τάφους που χρονολογούνται από τον 4ο μέχρι τον 1ο αι. π.Χ., και σε πολύ λίγο θα βρείτε τη διασταύρωση για Μεσοβούνι και Θερινό.

Αμέσως μετά θα περάστε από τον οικισμό Αγορασιά, που υπήρξε σημαντικός εμπορικός κόμβος για τα χωριά της Δυτικής Αργιθέας: εκεί αξίζει να κάνετε στάση και να κατεβείτε με τα πόδια έως το παλιό γεφύρι του Τριζόλου.

Συνεχίζοντας τον κεντρικό δρόμο και σε μικρή απόσταση από την Αγορασιά, θα φτάσετε σε μια μεγάλη διασταύρωση. Ο δρόμος αριστερά οδηγεί στα εγκαταλελειμμένα χωριά Πετρωτό, Καλή Κώμη και Ελληνικά, ενώ δεξιά στο Ανθηρό, με το ενδιαφέρον λαογραφικό μουσείο. Λίγο μακρύτερα είναι η μονή Παναγίας Κατουσιώτισσας και το χωριό Μεταμόρφωση.

Η ΜΟΝΗ ΚΑΤΟΥΣΙΟΥ
Ιδρύθηκε τον 17ο αι. και είναι αφιερωμένη στο Γενέσιο της Θεοτόκου. Γύρω της υπάρχει εντυπωσιακός περίβολος. Εχει ανακαινιστεί το συγκρότημα του καθολικού, τμήμα από το συγκρότημα των κελιών και ένα διώροφο κτίσμα με διαβατικό. Οι τοιχογραφίες αγίων και οι σπάνιες ζωομορφικές παραστάσεις χρονολογούνται στα 1663 και 1784. Στον όροφο πάνω από το καθολικό βρίσκονται τα παρεκκλήσια των Ταξιαρχών και των Αγίων Αναργύρων (Τηλ. 24450 31120, 31213).

ΔΙΑΜΟΝΗ

ΜΟΥΖΑΚΙ
«MOUZAKI PALACE» (24450 43450-53, www.mouzakipalace.com ). Νεόκτιστο, πολυτελές ξενοδοχείο που προσφέρει εξαιρετικές -για τα δεδομένα της περιοχής- υπηρεσίες. Με δωμάτια, σουίτες γυμναστήριο - spa, εσωτερική και εξωτερική πισίνα και pool bar, εστιατόριο, συνεδριακό κέντρο, cafe-bar, κομμωτήριο και παιδότοπο.

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΡΓΙΘΕΑ

ΣΤΟ ΒΛΑΣΙ
Στην είσοδο του χωριού βρίσκονται τα δύο ενοικιαζόμενα δωμάτια του Σταύρου Σπανού (24450-31717, 6974433764). Εχουν κεντρική θέρμανση και κουζίνα.

ΣΤΟ ΛΕΟΝΤΙΤΟ
«ΝΤΕΛΙΔΗΜΙ» (24450 32094, 6976420865). Καινούργιος ξενώνας στο κέντρο του χωριού. Πλήρως εξοπλισμένα δωμάτια με αυτόνομη θέρμανση, ψυγείο και τζάκι. Το πρωινό περιλαμβάνει ελατόμελο και χειροποίητες μαρμελάδες.

ΣΤΑ ΛΙΒΑΔΙΑ ΠΕΤΡΙΛΟΥ
«ΤΑ ΛΙΒΑΔΙΑ» (24450 31109, 6972113659). Απλός και συμπαθητικός ξενώνας, με πέντε δίκλινα δωμάτια, αυτόνομη θέρμανση και τυπικό εξοπλισμό. Στο ισόγειο λειτουργεί ταβέρνα.

ΣΤΟ ΠΕΥΚΟΦΥΤΟ
«ΚΟΥΤΣΙΚΟΥΡΗ» (6974193048, 6979224658/59). Επάνω στον δρόμο Μουζακίου - Μονής Σπηλιάς. Σύγχρονο συγκρότημα με μεγάλους, φωτεινούς εσωτερικούς χώρους και θέα στο φαράγγι της Οξιάς και τον Τύμπανο.

ΣΤΟ ΠΟΛΥΔΡΟΣΟ ΠΕΤΡΙΛΟΥ
Θα βρείτε τα τρία ενοικιαζόμενα δωμάτια του Κωνσταντίνου Γαντζούδη (24450 31701, 6972171217). Εχουν ωραία θέα, είναι φωτεινά και εξοπλισμένα με τα απολύτως απαραίτητα. Ο ιδιοκτήτης λειτουργεί στο ισόγειο ταβέρνα - ψησταριά.

ΔΥΤΙΚΗ ΑΡΓΙΘΕΑ

ΣΤΟ ΑΝΘΗΡΟ
«ΧΡΙΣΤΙΝΑ» (24450 31802, 6972228265). Παραδοσιακό κτίριο, με πέτρινη επένδυση και ευρύχωρη αυλή. Τα δωμάτια έχουν κλασική επίπλωση και αυτόνομη θέρμανση. Στο ισόγειο λειτουργεί το εστιατόριο «Μπουκοβίτσα».

ΣΤΗΝ ΑΡΓΙΘΕΑ
Επάνω στον κεντρικό δρόμο προς Ανθηρό βρίσκονται τα ενοικιαζόμενα δωμάτια της Ντίνας Κωτσού (24450 31206, 42012).

ΣΤΗΝ ΚΑΛΗ ΚΩΜΗ
«Ο ΞΕΝΩΝΑΣ ΤΟΥ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗ» (24450 31510/31511, 6974468201, 697358919). Εντυπωσιακός διώροφος ξενώνας με πέτρινη επένδυση. Εχει δίκλινα και τρίκλινα δωμάτια με αυτόνομη θέρμανση και θέα προς το χωριό. Λειτουργεί και εστιατόριο.

ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΑΝΘΗΡΟΥ
«ΤΟ ΚΑΤΟΥΣΙ» (24450 31691, 6977806114, www.katousi.gr ). Παραδοσιακός ξενώνας από ξύλο και πέτρα. Με άνετα και καθαρά δωμάτια που έχουν θέα στο χωριό, όμορφη αίθουσα πρωινού και εξωτερική πισίνα για τους καλοκαιρινούς μήνες.

ΦΑΓΗΤΟ

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΡΓΙΘΕΑ

ΣΤΟ ΠΟΛΥΔΡΟΣΟ ΠΕΤΡΙΛΟΥ
«ΓΑΝΤΖΟΥΔΗΣ» (24450 31701, 6972171217). Ουζερί-ψησταριά με κρέατα σχάρας και σούβλας. Θα φάτε ντόπια λουκάνικα, μπριζόλες και αρνιά, κοκορέτσι, και ποικιλία μεζέδων σε εξαιρετικές τιμές.

ΣΤΑ ΛΙΒΑΔΙΑ ΠΕΤΡΙΛΟΥ
«ΤΑ ΛΙΒΑΔΙΑ» (24450 31109, 6972113659). Απλή και τίμια ταβέρνα όπου η κυρα-Φωτεινή φτιάχνει σπιτικές πίτες, ζυμώνει ψωμί και μαγειρεύει παραδοσιακές συνταγές με ντόπιο χοιρινό και πρόβειο ή προβατίνα και γίδα βραστή.

ΣΤΟ ΛΕΟΝΤΙΤΟ
«ΤΟ ΑΠΡΟΟΠΤΟ» (24450 32094). Μικρό ταβερνάκι με ξυλόσομπα, όπου θα φάτε μαγειρευτά και ψητά της ώρας.

ΣΤΑ ΜΑΝΤΖΟΥΡΕΪΚΑ
«ΤΟ ΔΙΑΣΕΛΟ» (24450 32213, 6978123777). Σε μια εντυπωσιακή, μεγάλη σάλα θα δοκιμάσετε χειροποίητες πίτες, παραδοσιακές συνταγές με κουνέλι, μοσχάρι, αλλά και αγριογούρουνο, πατσά και γίδα βραστή. Φεύγοντας μην παραλείψετε να πάρετε μέλι παραγωγής τους.

ΠΡΟΣ ΜΟΝΗ ΣΠΗΛΙΑΣ
«ΤΑ ΡΑΓΑΖΙΑ» (24450 32020, 41140, 6979728262). Περίφημη ταβέρνα (πολλοί τη γνωρίζουν σαν «Βάιο»), με παραδοσιακή κουζίνα, όπως γίδα ή προβατίνα στάμνας, ζυγούρι κοκκινιστό, εξαιρετική γίδα βραστή, λουκάνικο κ.ά.

ΣΤΟ ΒΛΑΣΙ
«Η ΚΑΡΑΒΑ» (24450 31766, 6977738973). Βεράντα με απεριόριστη θέα προς το Βουτσικάκι και ντόπια κρεατικά στη σούβλα και τη σχάρα. Οι σαλάτες και το τυρί είναι παραγωγής τους.

«Ο ΑΓΓΕΛΟΣ» (24450 31700). Για ντόπια κρεατικά στη σχάρα, χοιρινές, μοσχαρίσιες, κεμπάπ, μπιφτέκια και σουβλάκι, αλλά και πεντανόστιμα μαγειρευτά, πίτες και ζυμωτό ψωμί.

ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΔΑ
«Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΤΗΣ ΠΕΙΝΑΣ» (6974788640, 6978942865). Με ωραία θέα προς τη Στεφανιάδα και απλά πιάτα της ώρας, λίγα μαγειρευτά και ψαρομεζέδες (μπακαλιάρο, χταπόδι, καλαμαράκια).

ΔΥΤΙΚΗ ΑΡΓΙΘΕΑ

ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΑΝΘΗΡΟΥ
«ΤΟ ΚΑΤΟΥΣΙ» (24450 31691, 6977806114, www.katousi.g r). Ζεστή σάλα με τζάκι, όπου θα φάτε κρεατικά της ώρας, κατσικάκι στη γάστρα, χοιρινό πρασοσέλινο, κοτόσουπα, λαχανόπιτες, φρέσκα κηπευτικά και φρούτα, με ντόπια προϊόντα.

ΣΤΟ ΑΝΘΗΡΟ
«Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ» (24450 31239). Μικρό καφενεδάκι όπου θα φάτε νόστιμα ντόπια κρεατικά, λουκάνικο, τηγανιές, σπέσιαλ παϊδάκια και μαγειρευτό γιουβετσάκι με κατσίκι ή αρνί, γίδα βραστή και στιφάδο.

«Η ΜΠΟΥΚΟ­ΒΙΤΣΑ» (24450 31802, 6972228265). Με γλυκές ή αλμυρές κρέπες, τοπικές σπεσιαλιτέ, κρέας στη σχάρα, μαγειρευτά όπως αρνί γάστρας, κόκορα κρασάτο και χοιρινό πρασοσέλινο.

«Ο ΠΑΛΙΟΣ ΜΥΛΟΣ» (24450 31118). Το απλό ταβερνάκι του Γιώργου Κουτή. (Ανοιχτό Σαββατοκύριακα του χειμώνα και συνεχώς από Ιούνιο έως Σεπτέμβριο).

ΣΤΗΝ ΑΡΓΙΘΕΑ
«ΑΦΟΙ ΚΑΛΙΩΡΑ» (24450 31210). Για κρεατικά της ώρας και τη σπεσιαλιτέ του μαγαζιού: πέστροφα στα κάρβουνα ή τηγανητή.

«ΝΤΙΝΑ ΚΩΤΣΟΥ» (24450 31206, 42012). Μικρό καφενείο για γρήγορο και καλό φαγητό που περιλαμβάνει κρεατικά της ώρας, σουβλάκια, λουκάνικα, ομελέτες με αβγά ημέρας, πατάτες και φέτα.

ΣΤΗΝ ΚΑΛΗ ΚΩΜΗ
«ΞΕΝΩΝΑΣ ΤΟΥ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗ», (24450 31510/31511, 6974468201, 697358919). Στο εστιατόριο του ξενώνα, με το τεράστιο τζάκι, θα απολαύσετε αρνί, κατσίκι, γουρουνοπούλα, λουκάνικα, ζουμερές μοσχαρίσιες και χοιρινές μπριζόλες, όλα δικής τους παραγωγής. Επίσης πολλά μαγειρευτά με τη συνοδεία ντόπιου κρασιού ή τσίπουρου.

Κείμενα-φωτογραφίες: Λεωνίδας Τηνιακός
Φωτογραφίες: Γιάννης Ντρενογιάννης

αφιέρωμα εφημερίδα ΕΘΝΟΣ 07/12/2010

Φυλετική προέλευση των κατοίκων του

 Μπαίνει ο Δεκέμβρης και έρχεται η περίοδος δραστικής αλλαγής του κλίματος στο χωριό μας. Αρχίζουν οι έντονες χιονοπτώσεις και το μεγαλύτερος μέρος των επιφανειών αρχίζει να παγώνει. Και ενώ εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για αυτό, σκεφτόμαστε να συνεχίσουμε να κρατάμε ενήμερο το ιστολόγιό μας και να το εμποδίσουμε να "παγώσει" με τον τρόπο του.
 Ένας παρελθοντικός επισκέπτης μας, ο dovr όπως εμφανίζεται στο Chat μας, μας παρότρυνε να κάνουμε μια μικρή έρευνα για τις φυλετικές προελεύσεις των κατοίκων του χωριού. Το παρόν εγχείρημα είναι δύσκολο γιατί δεν υπάρχουν πολλά επίσημα έγγραφα.
 Μέσω επίσημων εγγράφων βρέθηκε μια σειρά από βιβλία, τα οποία αναφέρουν κάτι για τα φύλλα αυτά. Παρόλα αυτά, ούτε η απόκτηση των βιβλίων αυτών είναι δυνατή, ούτε η πρόσβαση σε αυτά μέσω του διαδικτύου. Μια προεπισκόπηση των βιβλίων αυτών φαίνεται στο παρακάτω σύνδεσμο:
http://www.jstor.org/pss/3996396
 Εγώ προσωπικά θεώρησα προτιμότερο να ερευνήσω τη προέλευση κάθε οικογένειας και όχι κάθε κατοίκου, γιατί οι λοιπές προσμίξεις έγιναν μεταγενέστερα και είναι ευκολότερα εντοπίσιμες. Λόγω, λοιπόν, του επιπέδου της δυσκολίας θα παρακαλούσα όλους τους θαμώνες του ιστολογίου μας, είτε είναι συγγραφείς είτε όχι, να προσπαθήσουν μήπως μπορούν να προσφέρουν στη διερεύνηση των φύλων.
 Καλό χειμώνα φίλοι επισκέπτες και σας ευχόμαστε το κρύο να σας βρει σε ζεστές και απολαυστικές στιγμές.

Στην Αμερική .. Ελλάδα σαν αγριόχορτο φύτρωσες και κει

Φθινοπώριασε...

Ανηφορίζοντας για το Βλάσι και λίγο πριν τον αυχένα του Αγίου Νικολάου στην Οξυά αισθάνεσαι τη θερμοκρασία να πέφτει. Το κλίμα αλλάζει, σχεδόν πάντα απροειδοποίητα. “Άλλος καιρός” λέγανε οι παλιοί κ το νιώθεις μόλις ανοίξεις το παράθυρο. Κάποιες φορές ομίχλη, συχνά συνοδευόμενη από ένα ψιλόβροχο.
Γυρίζοντας για το χωριό στη διασταύρωση του δρόμου για τα Πετρίλια, νιώθεις μια ακατανίκητη προσμονή για κάτι το απροσδιόριστο.
Θες να'ναι η αγκαλιά του παππού ή η χαρά στη φωνή της γιαγιάς μόλις σε δεί; Ή μήπως η μυρωδιά της πίτας που κι όλας ετοίμασε;
Είναι όλα αυτά που από μικρός χάραξαν τα πρώτα σου βήματα και σαν τον καπνό από τις καμινάδες αναδύονται από τα βάθη της ψυχής σου.
Για να σου θυμίζουν πως στο Βλάσι... φθινοπώριασε.

Αναφορά σε βιβλίο

   Από το βιβλίο "η Αργιθέα" του διδασκάλου Βασιλείου Ε. Κωτσιώρη παρουσιάζεται μια σύντομη αναφορά στο Βλάσι. Το βιβλίο αυτό εκδόθηκε το 1972. Στο βιβλίο αυτό αναφέρεται ότι το χωριό μας βρίσκεται στη πλαγιά της Καράβας και σε υψόμετρο 1060 μέτρων που αναγνωρίσθηκε σε κοινότητα (Β.Δ. 29-8-1912 Φ.Ε.Κ. Α 261). Έχει έκταση 17 τετραγωνικών χιλιομέτρων εκ των οποίων 10,9 αποτελούν βοσκοτόπους, 3 αποτελούν δάση και 2,1 καλλιεργήσημη γη.
   Το βουνό Καράβα ονομάσθηκε έτσι γιατί αν το κοιτάξεις από μακριά έχει το σχήμα του καραβιού. Οι θρύλοι λένε πως στην κορυφή στάθηκε το Καράβι του Νώε. Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία λόγω των περίφημων θερινών λιβαδιών του χωριού. Από το χωριό αυτό κατάγεται η μεγάλη οικογένεια των Αλλαμαναίων που τόσες υπηρεσίες προσέφερε γενικότερα, αλλά και ειδικά στην Αργιθέα.
   Στην εκκλησία του χωριού αυτού φυλάσσεται ως κόρη οφθαλμού ένα Άγιο Ποτήριο (δωδεκάορτον) μέγιστης αξίας σκαλιστό με εικονίδια και διακοσμημένο με πετράδια. Το άγιο αυτό ποτήριο το αγόρασαν ταξιδεμένοι Βλασιώτες που ξενητεύονταν τότε στη Βλαχιά (Ρουμανία). Όταν ο Γεώργιος Καραϊσκάκης το 1823 πρόβαλε αντίσταση στο Σκόνδρα Πασά και δεν κατόρθωσε να τον αναχαιτίσει, οι Τούρκοι έκαψαν το χωριό και το θρυλικό αυτό Άγιο Ποτήριο το πήρε ως λάφυρο ένας Τούρκος αξιωματικός από την Κωνσταντινούπολη
   Λέγεται ότι του Τούρκου αυτού του πέθαιναν τα παιδιά συνέχεια και ότι η γυναίκα του συνεχώς ονειρευόταν ότι αν δεν επιστρέψουν πίσω το Άγιο αυτό ποτήριο, παιδί δεν θα χαρούν.
   Τρομοκρατημένος τότε ο Τούρκος από τα όνειρα αυτά αποφάσισε να επιστρέψει το Ποτήριο και στη πρώτη ευκαιρία που βρήκε ξενητεμένους Βλασιώτες που περνούσαν από την Κωνσταντινούπολη τους το έδωσε και έτσι το Άγιο Ποτήριο ξαναγύρισε στο Βλάσι και στολίζει την εκκλησία του ως σήμερα.

Αργιθέα

Για όσους θέλουν να χαρούν με τον καλύτερο τρόπο την ομορφιά της φύσης, να απολαύσουν τα δάση και τα ποτάμια του ορεινού όγκου του νομού, η Αργιθέα Αγράφων τους περιμένει। Εδώ οι πλέον τολμηροί δε θα διστάσουν να περιπλανηθούν και να εξερευνήσουν τις ομορφιές της περιοχής, να αφιερωθούν ολοκληρωτικά στην ορειβασία και τα φυσιολατρικά τους πάθη. Γεωγραφικά, Αργιθέα ονομάζεται η περιοχή που αρχίζει μετά την κορυφογραμμή Ζυγουρολίβαδο, (κορυφή του όρους Βουτσικάκι), Καράβα, Αη-Λιάς, (Τύμπανος), εκτείνεται μέχρι τα όρια του νομού με Άρτα και Ευρυτανία και περιλαμβάνει τα χωριά των Δήμων Αργθέας, (Αργιθέα - Ελληνικό - Θερινό - Καληκώμη -Καρυά - Μεσοβούνι - Πετρωτό), Αχελώου, (Αργυρό - Καταφύλλι - Μάραθος) και Κοινότητας Ανατολικής Αργιθέας, (Βλάσιο - Δροσάτο - Κουμπουριανά - Λεοντίτο - Πετροχώρι - Στεφανιάδα - Φουντωτό).
Ολόκληρη η Αργιθέα σκεπάζεται από πανύψηλα έλατα, οξιές, καστανιές, κέδρους, βελανιδιές και πουρνάρια και παντού φυτρώνουν αγριοτριανταφυλλιές, αγράμπελη, μελισσόχορτο, βότανα και αγριολούλουδα που προσφέρουν τις μυρωδιές τους।Πλούσια και η πανίδα της περιοχής, άφθονα και δροσερά τα νερά που ρέουν στα αργιθεάτικα βουνά.

Τα αξιόλογα μνημεία και τα καλλιτεχνήματα της περιοχής συναγωνίζονται τα επιτεύγματα της φύσης। Εδώ φύση και άνθρωποι πορεύτηκαν αρμονικά και με άψογο τρόπο έντονες οι ιστορικές μνήμες (ήδη κατά την αρχαιότητα κατοίκησαν την Αργιθέα οι Αθαμάνες, ελληνικό φύλο, απόγονοι του Αθάμα βασιλιά της Βοιωτίας).Ξακουστή είναι η φιλοξενία των ντόπιων και η αγάπη με την οποία φροντίζουν τον επισκέπτη. Για την ανακάλυψη της Αργιθέας δύο είναι οι διαδρομές που μπορείτε να ακολουθήσετε. Κοινή η αφετηρία, κοινός και ο προορισμός, διαφορετικές όμως οι πορείες. Ειδυλλιακό το τοπίο, υποβλητικό πάντα το κάλλος θα σας συνεπάρει. Από το Μουζάκι προχωρείτε δυτικά προς Αργιθέα, Πετρωτό, Συκιά με προορισμό το Mάραθo. Στο Μάραθο οδηγεί και η ανατολική διαδρομή, αφού περάσετε από Βλάσι, Πετρίλο, Στεφανιάδα.Η αλησμόνητη όμως εμπειρία κάθε άλλο παρά τερματίζει στο Μάραθο καθώς τολμώντας ακόμα περισσότερο φθάνετε στα Βραγγιανά και το Καταφύλλι, σε απόσταση μεγαλύτερη των 100km από την Καρδίτσα. Αξίζει τον κόπο και την τολμηρή προσπάθεια να διανύσετε μέχρι το τέλος και λεπτομερώς την κάθε διαδρομή χωριστά.Η πρώτη διαδρομή και η γνωριμία της δυτικής Αργιθέας αρχίζει με πρώτο σταθμό την Δρακότρυπα, η οποία είναι βυθισμένη στο πράσινο και στα άφθονα νερά της περιοχής. Εδώ σε υψόμετρο 800μ. βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα μνημεία των Αγράφων, η I. M. Αγίας Τριάδας. Στη Δρακότρυπα γεννήθηκε ο όσιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω. Εδώ είχε αναπτυχθεί βιοτεχνία σπαθιών στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Από τις σημαντικότερες κοινότητες της περιοχής, η Οξιά (υψ। 900μ. με την παλαιότερη διοικητική διαίρεση ανήκε στο Δήμο Γόμφων) προσφέρει στον επισκέπτη μοναδικές ευκαιρίες να γνωρίσει τις ιδιαιτερότητες του αργιθεάτικου τοπίου, να νιώσει έντονες συγκινήσεις με την τραχύτητα και την επιβλητικότητα των κορυφών που τη περιβάλλουν.

Δέος προκαλούν θέσεις όπως η Σκαφίδα, το Κόκκινο Στεφάνι και το Σήμαντρο με τα γυμνά κοφτερά βράχια που ορθώνονται στον ουρανό। Τα δάση της οξιάς είναι ιδανικά για περιπάτους και οι κορυφές της Καράβας (2184μ.), Μάλιας (1970μ.) αποτελούν μοναδική ευκαιρία για τους λάτρες της ορειβασίας.Η Αργιθέα (παλαιότερη ονομασία Κνίσοβο) βρίσκεται σε απόσταση εξήντα χιλιομέτρων από την Καρδίτσα. Χτισμένη σε κοίλωμα και μέσα σε έλατα με τα πετρόχτιστα σπίτια της, διατηρώντας έως σήμερα το παραδοσιακό χρώμα, υπήρξε η πρωτεύουσα του Αθαμανίας. Κοντά στην Αργιθέα, στα δυτικά, το πέρασμα του χρόνου έφερε στο φως αρχαίο νεκροταφείο (του 4ου αιώνα π.χ.), με τάφους κιβωτιόσχημους, αγγεία και κοσμήματα. Ικανοποιητική η βατότητα του δρόμου που οδηγεί προς τα βορειοδυτικά της Αργιθέας στο παραδοσιακό χωριό Θερινό με θαυμάσια θέα προς τα γύρω βουνά. Το Μεσοβούνι απλώνεται στις πλευρές του βουνού Καράβα (ψηλότερη κορφή 2184μ.). H παράδοση θέλει την ονομασία Καράβα να χάνεται σε εποχές μακρινές, όταν η θεσσαλική πεδιάδα ήταν ακόμα θάλασσα και εκεί έδεναν τα καράβια.Παρά το χωματόδρομο δεν υπάρχουν σημαντικά προβλήματα βατότητας στο δρόμο προς Ανθηρό, που βρίσκεται σε υψόμετρο 800μ. και είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Αργιθέας. Σπουδαία τα μοναστήρια του χωριού (Κοιμήσεως Θεοτόκου, Γεννήσεως Θεοτόκου) με τοιχογραφίες του 17ου και 18ου αιώνα και ξακουστή η γέφυρά του, η γέφυρα Κοράκου, απομεινάρι μιας περίφημης γέφυρας που ένωνε τη Θεσσαλία και την Ήπειρο. Το γεφύρι κτίστηκε στις αρχές του 16ου αιώνα από τον Άγιο Βησσαρίων. Πλούσια και η προφορική παράδοση που συνδέεται με το όνομα της γέφυρας.

Στο Ανθηρό υπάρχει όμως ακόμα ένα πετρόχτιστο γεφύρι του 4ου αιώνα। Υπάρχει επίσης και πεστροφογεννητικός σταθμός. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το Μουσείο Ανθηρού όπου βρίσκονται εξαιρετικά εκκλησιαστικά κειμήλια. Από το Ανθηρό μπορείτε να μετακινηθείτε άλλοτε με περισσότερη και άλλοτε με λιγότερη άνεση και ευκολία και να γνωρίσετε όλη την περιοχή, η οποία παρουσιάζει και αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Στο Πετρωτό, όπου άφησε τη τελευταία πνοή του ο Άρης Βελουχιώτης, αξίζει να δείτε την καμάρα και το φημισμένο γεφύρι του. Από το Πετρωτό, διασχίζοντας πέντε γαλαρίες, προχωρήστε προς Συκιά όπου εκτελούνται τα έργα εκτροπής του Αχελώου. Από την περιοχή Συκιάς και ακολουθώντας το ρεύμα του Αχελώου οι πλέον τολμηροί θα βρουν την ευκαιρία μιας αξέχαστης εμπειρίας, καθώς τα νερά του ποταμού είναι κατάλληλα για καγιάκ.Συνεχίστε νότια κατά μήκος του Αχελώου μέχρι το Mάραθο.Από το Μάραθο μπορείτε να επιστρέψετε στο Μουζάκι διαμέσου της Ανατολικής Αργιθέας, αλλά θα ήταν προτιμότερο και γοητευτικότερο να συνεχίσετε κατεβαίνοντας ακόμα νοτιότερα προς Βραγκιανά και Καταφύλλι. Κατά τη δεύτερη διαδρομή, από το Μουζάκι προς την ανατολική Αργιθέα η εμπειρία κάθε άλλο παρά μικρότερης έντασης είναι. Το Βλάσι, ξεχωριστό γραφικό χωριό, βρίσκεται αμέσως μετά τον αυχένα της Οξιάς και αξιόλογη παρουσιάζεται εδώ η I. Μονή Γεννήσεως της Θεοτόκου.

Στο Πετρίλο, κτισμένο σ' ελατόδασος και με άφθονα νερά, οδηγεί μια σύντομη παράκαμψη। Από εδώ περνάει το διεθνές μονοπάτι Ε4 (για ορειβάτες και πεζοπόρους) που στο μέλλον θα ενώσει τη Στερεά Ελλάδα με τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία.Ιδιαίτερα τα υπάρχοντα δείγματα της τοπικής αρχιτεκτονικής και αξιοπρόσεχτες οι εκκλησίες και τα μοναστήρια του Πετρίλου: Γέννησης του Χριστού (17ος αιώνας), Κοίμησης της Θεοτόκου. Το Πετρίλο απλώνεται σε μεγάλη έκταση και στην κοινότητα υπάγονται αρκετοί οικισμοί (Αργυραίικα, Ρώσσης, Βασιλάδες κ.ά.). Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας το χωριό παρέμεινε αδούλωτο, γνώρισε μεγάλη ακμή και είχε πάνω από τριάντα εκκλησιές από τις οποίες σήμερα σώζονται δώδεκα.

Το 1944 εδώ μεταφέρθηκε η έδρα της Κυβέρνησης της Ελεύθερης Ελλάδας με τον Αλέξανδρο Σβώλο। Από το Πετρίλο προχωρήστε προς Δροσάτο όπου υπάρχει όμορφη τοξωτή γέφυρα। Το Πετροχώρι έχει αξιόλογες εκκλησίες. Ένα από τα περίφημα προϊόντα της περιοχής είναι και η φέτα των Αγράφων που παράγεται στα βοσκοτόπια του χωριού.Συνεχίστε προς Κουμπουριανά, κτηνοτροφικό χωριό και τόπος προσκυνήματος του σημαντικότερου ιερού μνημείου της Αργιθέας: της I.M. Κοιμήσεως Θεοτόκου ή I.M. Σπηλιάς. Σε υψόμετρο 800μ., προκαλεί δέος στον επισκέπτη καθώς δίνει την εντύπωση να 'χει κρεμαστεί σ' απότομο βράχο. Σημαντικό σημείο αναφοράς του αγώνα του 1821 και εδώ στα 1867 είχε την έδρα της η Επαναστατική Κυβέρνηση.

Δύο οι ναοί της, ο μικρός του 16ου αιώνα με τοιχογραφίες του 17ου αιώνα, ενώ το καθολικό κτίστηκε στα μέσα του 18ou। Κάθε χρόνο τη μέρα της γιορτής του το μοναστήρι δέχεται χιλιάδες πιστούς ορθόδοξους απ' όλη την Ελλάδα। Στη Μονή Σπηλιάς είναι δυνατή η διανυκτέρευση στα κελιά της, προσφέροντας έτσι την ευκαιρία να γνωρίσετε καλύτερα και χωρίς την πίεση του χρόνου τους ντόπιους και τις άφθονες προσφορές της φύσης. Πολύ κοντά και η Στεφανιάδα με το μνημείο της Μονής Κωστή. Ξεκουραστείτε και απολαύστε τον καθαρό αέρα, αλλά και την ανόθευτη φυσική ομορφιά που σας προσφέρει η περιοχή γύρω από τη λίμνη της Στεφανιάδας. Από τη Στεφανιάδα φθάνετε στο Mάραθο, σημείο συνάντησης των δύο διαδρομών της δυτικής και ανατολικής Αργιθέας. Εκεί σας δίνεται η ευκαιρία να δείτε από κοντά τον Αχελώο, αλλά και να κάνετε ευχάριστους περιπάτους στα δασωμένα υψώματα. Αφήστε το Μάραθο με κατεύθυνση προς τα νότια μέρη, Βραγκιανά, Καταφύλλι, Αργύρι. Από το Καταφύλλι και το Αργύρι έχετε πρόσβαση τόσο για την Άρτα όσο και για το Αγρίνιο σ' όλη τη διάρκεια του έτους. Μέσα σε δάση από βελανιδιές, πλατάνια και πουρνάρια βρίσκονται τα Βραγκιανά, κεφαλοχώρι της Αργιθέας που απλώνεται στις υπώρειες του βουνού Μιρμιτζάλα (1543μ. υψόμετρο). Χτισμένη στον 17ο αιώνα η I. Μονή Μεταμόρφωσης αποτελεί εκκλησιαστικό μνημείο και είναι δυνατή η διανυκτέρευση στο χώρο του μοναστηριού. Στα δυτικά των Βραγκιανών, τα Νεοχώρια όπου μπορείτε να έχετε μια μοναδική εμπειρία: τη διάβαση του Αχελώου με χειροκίνητο τελεφερίκ (περαταριά) καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. Από την άλλη πλευρά του βουνού Μιρμιτζάλα, το Καταφύλλι μέσα σε εξίσου γραφικό τοπίο. Μέχρι τις αρχές του αιώνα έφερε το όνομα Σελιπιανά, από το όνομα του βασιλιά Σέλιπου που ίδρυσε την πόλη το 285 π.χ. Πολλά σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα (νομίσματα, αγάλματα κ.λ.π.) παραδόθηκαν στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Αξιοσημείωτες και οι εκκλησιές του Καταφυλλίου: της Αγίας Κυριακής και της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος έχει ξυλόγλυπτο χρυσοβαμμένο τέμπλο και εξαιρετική ακουστική καθώς για την καλύτερη αντήχηση είχαν εντοιχίσει στους θόλους χάλκινα δοχεία. Στη θέση Μπράβα υπάρχει περαταριά για τη διάβαση του Αχελώου.Στο Καταφύλλι υπάρχουν και οι θειούχες ιαματικές πηγές που δυστυχώς παραμένουν αναξιοποίητες. Η γέφυρα του χωριού με πέντε καμάρες, κτίστηκε το 1900 με σύγχρονες προδιαγραφές. Οι δύο νερόμυλοι που διασώζονται στο Αργύρι διατηρούν τη γραφικότητά τους, όπως και η εκκλησία του Προφήτη Ηλία κτισμένη κατά το μεγαλύτερο μέρος της σε σπηλιά. Από το Αργύρι μπορείτε να συνεχίσετε τη διαδρομή σας με την ίδια ευχαρίστηση και αφήνοντας το νομό Καρδίτσας προχωρήστε προς την Κέδρα και το Ραυτόπουλο που ανήκουν στο νομό Ευρυτανίας. Αλησμόνητη η εμπειρία μιας επίσκεψης της Αργιθέας κατά τους μήνες Ιούλιο - Αύγουστο καθώς θα συνειδητοποιήσετε την προσπάθεια των ντόπιων για το ξαναζωντάνεμα και την αναβάθμιση της περιοχής και θα απολαύσετε έτσι τα αποτελέσματα και τα δημιουργήματα των κόπων τους.Πολυάριθμες οι πολιτιστικές και εορταστικές εκδηλώσεις, ιδιαίτερα κατά τη θερινή περίοδο, δίνουν αφορμή για βαθιά ανθρώπινες επαφές, για όμορφες συναντήσεις και επικοινωνία μεταξύ του ντόπιου στοιχείου και των επισκεπτών. Ο πληθυσμός του κάθε χωριού κυριολεκτικά πολλαπλασιάζεται, το γλέντι κρατάει νύχτα και μέρα, το φαγητό πάντα περιποιημένο και άφθονο, η διάθεση πάντοτε στο αποκορύφωμά της. Πλήθος και οι προσκυνητές, που επισκέπτονται τις μονές και τις εκκλησιές που εορτάζουν. Μετά τη λειτουργία απολαμβάνουν τη σκιά του δάσους και το σπιτικό τραπέζι, ενώ παράλληλα τα πανηγύρια ξαναδίνουν στην κοινότητα το παραδοσιακό χρώμα της. Ετήσιο είναι το αντάμωμα των Aργιθεατών (Αυχένας της Οξιάς, 23 Ιουλίου). Αξιοσημείωτη και η πολιτιστική κίνηση της κοινότητας Βραγκιανών στην περίοδο 6-16 Αυγούστου με θεατρικές παραστάσεις και χορούς.

Η Αργιθέα, από τις πιο όμορφες ορεινές περιοχές της Ελλάδας δυστυχώς παραμένει εκτός των όποιων αναπτυξιακών σχεδίων, ενώ μεγάλα έργα που ανήκουν γεωγραφικά στη συγκεκριμένη ζώνη, έχουν βαλτώσει και για δεκαετίες τώρα οι φορείς και οι κάτοικοι ζουν με ελπίδες πως η εκτροπή του Αχελώου θα ολοκληρωθεί και ο δρόμος Καρδίτσας - Άρτα θα ασφαλτοστρωθεί - χωρίς τον κίνδυνο των κατολισθήσεων - για να γίνει η περιοχή πέρασμα προς την Ήπειρο। Η αναμονή και η υπομονή είναι λέξεις τόσο γνωστές στους Αργιθεάτες. Σε πρόσφατο ρεπορτάζ είχαμε παρουσιάσει την πλευρά της Ανατολικής Αργιθέας με το Βλάσι, το Φουντωτό, το Δροσάτο, το Πετρίλο, το Λεοντίτο, το Πετροχώρι, τα Κουμπουριανά, τη Στεφανιάδα. Ο "Νέος Αγών" βρέθηκε και στην άλλη πλευρά της Δυτικής Αργιθέας και διένυσε ένα μεγάλο τμήμα του δρόμου Καρδίτσα - Άρτα, είδε από κοντά και απαθανάτισε τις απίστευτες φυσικές ομορφιές αλλά και την εγκατάλειψη, την απροθυμία της πολιτείας να δώσει ζωή στα ιστορικά χώματα της περιοχής που η άσφαλτος εξακολουθεί να είναι προνόμιο ενός τμήματος της Δυτικής Αργιθέας και αποτελεί όνειρο για το υπόλοιπο και για το σύνολο του Δήμου Αχελώου, που πριν από τον Καποδίστρια ήταν επίσης μέρος της Αργιθεάτικης ζώνης.Ο Δήμος Αργιθέας λοιπόν αποτελείται από τα Δημοτικά Διαμερίσματα: Αργιθέας, Ελληνικά, Καλή Κώμη, Ανθηρό (έδρα), Πετρωτό, Μεσοβούνι, Καρυά και Θερινό. Όλα αυτά τα χωριά είναι βουτηγμένα στο ατέλειωτο πράσινο και στα πανύψηλα βουνά και η εμπειρία να τα ζήσεις από κοντά είναι μοναδική. Το άγριο τοπίο καθηλώνει και προκαλεί δέος και κυρίως καθώς ανεβαίνεις στον Τύμπανο και σε υψόμετρο 1750 μέτρων όπου ο παγερός αέρας κυριαρχεί ακόμη και στην κάψα του Αυγούστου!

Κατεβαίνοντας τον Τύμπανο, το πρώτο χωριό που συναντάς είναι η Αργιθέα όπου σε υποδέχονται πάνω στο δρόμο γραφικά καφενεδάκια που είναι και ταβέρνες। Τα σπίτια είναι σπαρμένα μέσα σε πλατάνια και καρυδιές και νομίζεις πως ξεπήδησαν μέσα από τα παραμύθια των γιαγιάδων। Το μικρό αυτό χωριό ήταν κάποτε ζωντανό και με αρκετό κόσμο χειμώνα - καλοκαίρι, σήμερα είναι σχεδόν άδειο και για ν' ακούσεις ανθρώπινες φωνές πρέπει να περιμένεις το καλοκαίρι.Καθώς προχωράς προς την έδρα του Δήμου, το Ανθηρό, αφήνεις δεξιά κι αριστερά άλλα μικρά χωριουδάκια όπως είναι το Μεσοβούνι και το Θερινό. Πριν το Ανθηρό, διανύεις τον οικισμό Αγορασιά όπου αριστερά υπάρχει το εγκατελειμένο σχολείο και δεξιά δυο - τρία καφενεδάκια. Εκεί ήταν και είναι ακόμη η στάση των ντόπιων και των επισκεπτών πριν περάσουν σε ακόμη πιο δύσβατη περιοχή και αρχίσει ο μαραθώνιος του χωματόδρομου κυρίως προς την πλευρά του Δήμου Αχελώου. Αριστερά βρίσκεται η Καρυά.Σε λίγο και δεξιά υπάρχει το Ανθηρό, έδρα του Δήμου και το πιο ζωντανό μέρος της περιοχής, όπου ακόμη υπάρχει το Σχολείο ενώ λειτουργεί και Γυμνάσιο έστω και με λίγους μαθητές.Στο Ανθηρό όπου η Ελλάδα το έχει μάθει από τη σύλληψη του Σερίφη (υπόθεση 17 Νοέμβρη) πέρυσι, η όλη οργάνωση είναι σε πιο σύγχρονα πρότυπα ενώ διατηρείται και ξενώνας. Όπως στα περισσότερα χωριά της Αργιθέας κι εδώ υπάρχουν οικισμοί. Το Ανθηρό είναι ένα πανέμορφο μέρος με τη φύση να οργιάζει και να δημιουργεί απίστευτης ομορφιάς εικόνες. Το Καλοκαίρι εκεί, πάνω από το ποτάμι και μέσα στα βράχια, λειτουργεί και μια καφετέρια που είναι πραγματικά εντυπωσιακή.Αφήνοντας το Ανθηρό, ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει ακόμη τρία χωριά που ανήκουν στο Δήμο Αργιθέας. Πρώτα είναι το Πετρωτό, με μια όμορφη πλατεία και πλούσια ιστορία στην αρχαιότητα όπως βέβαια συμβαίνει και με το σύνολο της Αργιθέας. Μετά το Πετρωτό είναι η Καλή Κώμη και τα Ελληνικά. Εδώ ο χωματόδρομος κυριαρχεί ακόμη και τα προβλήματα με τις κατολισθήσεις είναι πάρα πολλά και το καλοκαίρι. Είναι χαρακτηριστικό πως αυτά τα χωριά διατηρούν ακόμη κόσμο και τον χειμώνα, ενώ στην Καλή Κώμη μόλις πέρυσι έκλεισε το Δημοτικό Σχολείο. Αυτή σχεδόν τη διαδρομή ακολουθεί κανείς για να φτάσει στην Άρτα, που από το Μουζάκι απέχει περίπου 160 χλμ. με χωματόδρομο περίπου 4 χλμ. Το μεγάλο πρόβλημα ωστόσο είναι οι κατολισθήσεις κι αν δεν γίνουν τα τοιχία αντιστήριξης, τότε η σύνδεση της Καρδίτσας με την Ήπειρο από εκείνη την πλευρά θα είναι πάντα προβληματική.Η Αργιθέα ωστόσο είναι εκεί, σε πείσμα όλων εκείνων που την εγκατέλειψαν και δεν την ενέταξαν στον τουριστικό σχεδιασμό του νομού. Κι εκεί επικρατεί το σύνθημα πως ο νομός μας δεν είναι μόνο η λίμνη Πλαστήρα. Η άγρια ομορφιά της Αργιθέας όταν τη γνωρίσεις σου γίνεται έμμονη ιδέα και η τουριστική της αξιοποίηση θα είναι σε όφελος του νομού. Ας το δουν όλοι αυτοί που κρατούν την τύχη της περιοχής μας στα χέρια τους...

Η ορεινή περιοχή της Αργιθέας έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην αρχαιότητα αφού εκεί έζησαν οι Αθαμάνες, απόγονοι του βασιλιά Αθάμανα। Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως αξιόλογους χώρους και αρχαίους οικισμούς। Ο υπεύθυνος αρχαιολόγος της περιοχής κ. Λεωνίδας Χατζηαγγελάκης αναφέρει: «Στο Πετρωτό στη θέση Παλιόκαστρο σε απόσταση 1,5 χλμ. ΝΑ του χωριού έχουν εντοπιστεί ερείπια τείχους και τμήματος οικιών, θέση η οποία ελέγχει την οδό από τη Θεσσαλία στην Ήπειρο. Στη θέση "Πουρναράκια" ανατολικά της προηγούμενης έχουν ανασκαφεί αρκετοί τάφοι της Ελληνιστικής περιόδου. Πρόκειται για ένα τμήμα του νεκροταφείου του οχυρού που βρίσκεται στη θέση "Παλιόκαστρο". Οι τάφοι είναι κιβωτιόσχημοι και τα κτερίσματα που περιείχαν είναι αγγεία, νομίσματα (Θεσσαλών, Μαγνησίας, Αμβρακίας) αιχμές δοράτων κ.α.Στον αρχαιολογικό χώρο του Πετρωτού έχει προστεθεί η αρχαία πόλη Ελλοπία, αλλά μέχρι τώρα δεν έχει γίνει ταύτιση του χώρου. Σε θέσεις των χωριών Πορτή, Ελληνόκαστρο (Βούνιστα), Ανθοχώρι (Φλορέσι), Τρυγόνα Δρακότρυπας, Θερινό (Γλαβόβισα), Αργιθέα (Κνίσοβο) υπάρχουν επίσης εντοπισμένα οχυρά και οικισμοί.Στη θέση "Αη Λιάς" και "Ίταμος" όπου το "Κερκέτιο Άκρο" τοποθετείται το αρχαίο Αθηναίο του οποίου σώζονται τμήματα του τείχους σε ικανό ύψος.Στην περιοχή του Θερινού Αργιθέας, στη θέση "Ελληνικά" βρίσκεται ένας από τους πιο αξιόλογους αρχαιολογικούς χώρους της Αθαμανίας. Ο χώρος αυτός ταυτίζεται από μερικούς περιηγητές και ιστορικούς ως η Αργιθέα πρωτεύουσα των Αθαμάνων. Δεν λείπουν βέβαια οι ενστάσεις για την ταύτιση της αρχαίας πόλης καθώς δεν έχει μέχρι τώρα υπάρξει επιγραφική μαρτυρία. Σ' αυτόν τον αρχαιολογικό χώρο, ο οποίος βρίσκεται πάνω στην πιο σύντομη οδό από την αρχαία Αμβρακία (Άρτα) προς τους αρχαίους Γόμφους (Μουζάκι) γίνονται τα τελευταία χρόνια ανασκαφικές έρευνες και συγκεκριμένα στο ελληνιστικό νεκροταφείο του παρακείμενου αρχαίου οικισμού, με χρηματοδότηση της Νομαρχίας Καρδίτσας. Μεγάλος είναι ο αριθμός των τάφων που έχουν ερευνηθεί - περισσότεροι από 180 - οι οποίοι είναι κιβωτιόσχημοι, κατασκευασμένοι από ντόπιες πλακαρές ασβεστολιθικές πέτρες. Αρκετοί επίσης ήταν οι τάφοι που είχαν καταστραφεί. Επίσης ερευνήθηκε και ένα ταφικό μνημείο και αυτό συλημένο. Τα ευρήματα - κτερίσματα που περιέχουν οι τάφοι ήταν αγγεία, λυχνάρια, υφαντικά βάρη, χάλκινα κοσμήματα - κάτοπτρα, περόνες, πόρπες, δαχτυλίδια, σιδερένια όπλα (αιχμές δοράτων, ξίφη, μαχαίρια) νομίσματα από πολλές περιοχές του αρχαίου κόσμου. Στο ίδιο νεκροταφείο έχει βρεθεί μια επιτύμβια στήλη και ορισμένα ενεπίγραφα τμήματα. Οι τάφοι χρονολογούνται από τον 4ο έως τον 1ο αιώνα π.Χ.Είναι η περίοδος κατά την οποία ουσιαστικά άκμασαν οι Αθαμάνες και αναμείχθηκαν ενεργά στα πολιτικά και στρατιωτικά πράγματα της αρχαίας Ελλάδας».

Από άρθρο της εφημερίδας "Νέος Αγών"

Ο "Κλειστός" αργιθεάτικος χορός

Η αείμνηστη Δόρα Στράτου(1903-1988), ηθοποιός,χορογράφος,θιασάρχης και πρωτεργάτρια για τη διάσωση των λαϊκών παραδόσεων στην Ελλάδα με τις συγκριτικές μελέτες που έκανε για τους χορούς(βλ.«Οι λαϊκοί χοροί – ένας ζωντανός δεσμός με το παρελθόν» (1960) και «Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί» (1970) μας πηγαίνει πίσω στο χρόνο, λέγοντας ειδικά για τον "Κλειστό" ότι είναι αργός, τελετουργικός χορός με πολύ παλιές ρίζες στην αρχαία Ελλάδα δίνοντάς του τον χαρακτηρισμό "αρχαιοπρεπή".

Ο "Κλειστός" ή το "Κλειστό" χορεύονταν παλαιότερα αποκλειστικά στη γιορτή της Λαμπρής στην κεντρική πλατεία του χωριού ή στο προαύλιο της εκκλησίας. Συμμετείχαν όλοι οι χωριανοί με πρώτους τους σεβάσμιους και γηραιότερο, ενώ η αρχή γινόταν από τον παπά. Χορεύεται κυκλικά από ομάδα ανδρών και ομάδα γυναικών. Στο εσωτερικό ήταν ο γυναικείος κύκλος ενώ στο εξωτερικό ο αντρικός.

Στα Άγραφα οι χοροί διαθέτουν δύναμη και σταθερότητα στο ρυθμό και στα βήματα, μεγαλόπρεποι με αργές αλλά έντονες κινήσεις. Διατηρούν τα τοπικά γνωρίσματα και με τους χορούς εκδήλωναν τον πόθο της ανεξαρτησίας στα χρόνια της σκλαβιάς.

Αργιθεάτικη Διάλεκτος

 

τελευταία ανανέωση 22.45 

Αγάνι = η κορυφή του σιταριού με το καρπό

Αγγειό = δοχείο , σκεύος κουζίνας

Αγκιλώθκα = καρφώθηκα από αγκάθι

 Αγρίδες = τα άγουρα σταφύλια

Αθημονιά =σωρός (από θερισμένο στάρι , καλαμποκιά ή ξερό κλαρί)

Ακουρμένομαι = ακούω με προσοχή

Αλάνταβος = απρόσεκτος

Αλάργα = μακριά

Αλαταριά = πέτρα με μεγάλη επιφάνεια που βάζουν αλάτι να τρώνε τα ζώα

Αλιά=αλοίμονο, τριφτάρι=πέτρα που τρίβαν το αλάτι

Αλιμουριάζω = πνίγω κάποιον με τα χέρια

Αλισίβα = στάχτη με νερό για λούσιμο και καθαριότητα

Αλύχτισμα = γαύγισμα σκύλου ή αλεπούς

Αμούντι (έγινε) = εξαφανίστηκε

Αμπούκα = μάγουλο

Αμπούριασε = γέμισε καπνό

Αναβερβέρξα = ανατρίχιασα

Αναδεχτός - ή = το βαφτιστήρι

Αναμέρα = κάνε στην άκρη

Αναπιάνω =ετοιμάζω το προζύμι

Ανασκλώθκα = έπεσα ανάσκελα

Ανεβατίζω = ζυμόνω ψωμί σταρένιο

Αντράλα ή ντράβαλος ή ντράβαλα = φασαρία

Απεριλόητος = βρωμιάρης

Απίστωμα = μπρούμητα

Απομόθκα = έπαθα ασφυξία

Από μούρτου = κατά πάνω

Αποξούλια = απ΄έξω

Απόστασα = κουράστηκα

Απουκουντριασμένο = χαζό , δεν καταλαβαίνει τίποτα , βρίσκεται στο κόσμο του

Άπουπούι = ( επιφώνημα σχετλιαστικό που δηλώνει έκπληξη )

Αραβάνι = άλογο που περπατά με πλαγιοτροχασμό

Αργάζω = προετοιμάζω

Αρίδα = πόδι , τρυπάνι

Αρμάθα = πλέξιμο κρεμμυδιών και σκόρδων

Αρμαθιά = η σειρά

Αρτένομαι = δεν νηστεύω

Αρτμή = υπόλοιπο από το τυρί (υγρό)

Αστρέχα = το περιθώριο της στέγης που προεξέχει

Αυγατάω = συμπληρώνω , προσθέτω

Αφανταλιά = ξάφνιασμα

Αφάντιασμα = σκιάχτρο

Άφτο = άφησέ το

Αχούλιασμα = ηχηρός μακρόσυρτος αναστεναγμός

Βάβο = γιαγιά

Βαΐζω =γέρνω

Βάκισμα = χτύπημα

Βακούφικο = περιουσία της εκκλησίας

Βαντάκια = δεμάτια απο καλαμποκιές

Βαρκό = τόπος με λίγο νερό

Βελανίζομαι = περιφέρομαι ασκόπως

Βερβερίζω = τρομάζω, πανικοβάλλομαι

Βερέμκο = στραβό,δεν είναι ίσιο

Βετούλι = κατσίκι που δεν χρόνιασε

Βιδούρα = ξύλινο δοχείο χωριτικότητας 20 οκάδων

Βίτσα = βέργα

Βιτσέλα = δοχείο

Βολά = φορά

Βούγγα = παιδικό παιχνίδι θορυβώδες

Βούγγος = γρήγορα

Βούριαξε(η γουρούνα) = έντονη επιθυμία της γουρούνας για ζευγάρωμα

Βουτσώνω = θυμώνω

Βριζώνια = δίχτυ για μεταφορά αχύρου

Γαλάρι = προαύλιο για τα γαλακτοφόρα ζώα

Γαλάρια = αυτή που έχει γάλα

Γαυρίδα = είδος δέντρου

Γεννήματα = δημητριακά

Γηροκόμιο = ηλικιωμένος άνθρωπος που χρειάζεται φροντίδα

Γιαννιώτης = ο βόρειος άνεμος

Γιατάκι = πρόχειρο κρεβατι

Γίκος = σορός από χοντρά ρούχα (φλοκάτες κ.ά.)

Γιόμα = πριν το μεσημέρι,κολατσιό

Γιουρούκι = ατσούμπαλος , φασαριόζος

Γκανιάζω = κλαίω γοερά

Γκέσα = μαύρη γίδα

Γκορτζιά = αγριοαχλαδιά

Γκούσια = διόγκωση του θυροειδούς αδένα

Γκριντάλι = ο ψηλός άνθρωπος

Γλαβανή = το άνοιγμα στη ψευδοροφή

Γνολίθι = λιθάρι της γωνιάς

Γουμίδια = είδος μαγειρίτσας

Γράδα = μπλέξιμο , μονάδα μέτρησης αλκοόλ

Γράδωσα = έμπλεξα , πιάστηκα κάπου χωρίς τη θέλησή μου

Γρέκι = τόπος όπου κοιμούντε τα γίδια ή τα πρόβατα

Γρέντζελα = αγριοστάφυλα

Γρούμπιασα = καμπούριασα

Γρουμπούλι =εξώγκομα

Γούτσια = ρόκες που δεν έχουν ολοκληρώσει την ανάπτυξη τους

Γωνιά = το τζάκι

Δημοσά = δρόμος για αυτοκίνητα

Διαλέγω = καθαρίζω, αποφλοιόνω

Διαούρτι = γιαούρτι

Διάσελο = ραχούλα

Διάστρα = εξάρτημα του αργαλειού

Διπλάρκα = δίδυμα

Δραγάτσι = ταγάρι 

Εκειό = εκείνο

Έρμο = μοναχό

Ζα (τα) = τα ζώα

Ζάβατος = δάσος καστανιάς

Ζαγάρι = κυνηγόσκυλο

Ζαγκανάω = κουνάω

Ζαγκλαβάνι = ενοχλητικός

Ζαλίγκα = στη πλάτη

Ζαλίγκι = το φόρτωμα που μπαίνει στη πλάτη

Ζαράλι = ελλάτωμα σωματικό ή νοητικό

Ζάφι = παράσιτο (κάτι σα σκουλίκι) που δημιουργείται στα ισχνά αρνοκάτσικα

Ζεβζέκι = ο σκανδαλιάρης, μικροκαμωμένος

Ζέχνω = βρωμάω

Ζήβα = σβήσε

Ζητάει (η γίδα) = επιθυμία του ζώου για ζευγάρωμα

Ζίγρα = λόχμη, κλειστή δασώδης περιοχή

Ζλάπι ή ζουλάπι = άγριο ζώο ( κυρίως για λύκο )

Ζμάχια = παράσιτα (κυρίως δένδρων) που ευνοούνται από την υγρασία

Ζόδι = θυμός

Ζούδι = ονομασία για ερπετά ή έντομα

Ζουλιασμένο = πατημένο

Ζούπα = πίεσε

Ζουχνάω = σπρώχνω

Ζυματούρα = είδος φαγητού

Ζώστρα = λουρί που ζώνουν το άλογο ή το μουλάρι ή το γαϊδούρι

Θειαμένομαι = απορώ μαζί σου

Θερστής = ο μήνας Ιούνιος

Θράκα = αναμένα κάρβουνα

Θρασίμι = ψοφίμι

Ίγκλες = ειδικές λουρίδες που μπαίνουν στα πόδια άγριου αλόγου για ημέρωμα

Ιδιάζω = ετοιμάζω το νήμα για τον αργαλειό

Κάηκε (η γίδα) = δεν αρμέχτηκε έγκαιρα

Κακαράντζες = τα"κακά" της γίδας ,του λαγού

Καλέσματα = τα προσκλητήρια

Καλοπίχερα = εύκολα

Καλοσκέρσα = πρωτοδοκίμασα γεύση από τη νέα σοδειά

Καμούτα = θεατρινισμός ,νάζι

Καναβιά = τριχιά

Κανούτος = σταχτής (συνήθως για ζώα) 

Καραούλι = παρατηρητήριο ,σκοπιά

Κάργας = παλικαράς

Καρδιλέγκος = λάρυγγας

Καρκανιδιάζω = καίγομαι πολύ

Καρκολόϊμα = κακάρισμα κότας

Καρκώθκα = στραβοκατάπια ,μου στάθηκε κάτι στο λαιμό

Καρούτα = ξύλινο δοχείο για τα σταφύλια

Καρόφλα = τα φύλλα της καρυδιάς

Κασαβέτι = πρόβλημα ,στενοχώρια

Καταγάργαλα = κορυφή ,κατακόρυφα

Κατακέφαλο = καρπαζιά

Καταντιά = καλή κατάσταση , ξεπεσμός

Καταχεριάζω = χτυπάω με τα χέρια

Κατκιά = στάβλος , καλύβι

Κατσαπλιάς = ο αδιάφορος

Κατσούλα = κουκούλα Καϋπιώνω=κρύβω, υπεξαιρώ

Κεφαλάρι = το ακαλλιέργητο τμήμα μεταξύ δύο χωραφιών

Κεφαλαριά = πονοκέφαλος

Κεφτεντές = κομμάτι ξύλο για τεμάχισμα κρέατος

Κίκαρη = φλυτζάνι του καφέ

Κιλμπάσια =έντερα και στομάχι

Κιό = ναι αλλά όμως , μα αφού

Κλαπατσίγκανα = τα μουσικά όργανα ορχήστρας πανηγυριού

Κλιορεύω = κοιμάμαι

Κλιτσνάρια = πόδια

Κλοτσοτύρι =παράγωγο ξυνόγαλου

Κόθρος = γωνία , τα ακριανά κομμάτια πίτας ή γλυκού

Κοκκόσες = καρύδια

Κολιάστρα = πρωτόγαλα ( πλούσιες σε πρωτεΐνες κι ανοσοποιητικές γλοβουλίνες )

Κολοκούρσμα = κούρεμα προβάτου

Κοντό = πουκάμισο

Κορφίγκι = το πρώτο γάλα (χοντρό)

Κοτάω = τολμώ

Κότσαλο = το κοτσάνι που μένει όταν ξεσπυριστεί το καλαμπόκι

Κουκουμπέλες = μανιτάρια

Κουκουμπλιώμαι = πηδάω για να φτάσω κάτι

Κουμάσι = το σπιτάκι του γουρουνιού

Κουντράω = χτυπάω ή σπρώχνω με το κεφάλι

Κουρδουμπούλι = σβόλος

Κουρκουζώητος = αυτός που ζεί πολλά χρόνια

Κουρκούλια = μικρές πέτρες

Κούσαλο = καταβεβλημένος άνθρωπος, γέροντας

Κουσεύω = περιπλανιέμαι

Κουσί = γρήγορα

Κουσούλτο = σχέδιο

Κουστέκια = σχοινιά για να συνηθίσει το άλογο στον πλαγιοτροχασμό

Κουτέλι = σκυλί που τριγυρίζει άσκοπα

Κουτιρίτσα = μικρή σαύρα σκουρόχρωμη

Κουσάνα = γυναικεία κοτσίδα

Κούτσκου = μικρό

Κραίνω = φωνάζω

Κραμποκούκι = είδος ψωμιού με καλαμποκίσιο αλεύρι

Κρεμάδα = ολοκλήρωση εργασίας (απαλλαγή), αρμαθιά καλαμποκιού κρεμασμένη

Κρεμαντζουλίστκα = κρεμάστηκα από τα χέρια

Κριτσιανάω = τρίζω

Κριτσίλωσε = στράβωσε

Λάγανο = βράχνιασμα από δυνατές φωνές ή πολυλογία

Λαγκιόλι = ελλάτωμα

Λαΐνα = πήλινο δοχείο

Λάκα = επίπεδο τμήμα εδάφους

Λακάω = φεύγω γρήγορα

Λαουτιάζω = λουφάζω

Λάρωσε = ησύχασε , μη μιλάς

Λατανάω ή λατανίζω = ταλαιπωρώ, κουράζω

Λατζοκόβω = ανυπομονώ

Λατσούδα = κλαδί από έλατο

Λειανοφάσλα = φασόλια μικρά ( αμπελοφάσολα)

Λειάνσα = τεμάχισα

Λέτρο = χλιαρό νερό σύν λίγο αλάτι και πίτουρο που το δίναν σε γεννημένη γίδα ή προβατίνα ή και στα μικρά νεογέννητα.

Λέσιο = αδύνατο ζώο

Λιμασμένο = το πολύ πεινασμένο

Λισγάρι = πολύ ψηλό

Λιτάρι = σχοινί

Λοβιάζω = βρωμίζω

Λοιμπά = τα λιόκια (όρχεις)

Λούρα = βέργα

Λτσέκι = μονάδα βάρους (20 οκάδες) κυρίως για δημητριακά

Λυκοτίνια = μικρά αρνιά

Μακελεύτηκα = χτύπησα πολύ άσχημα

Μαλτέζικο = καλή ράτσα αμνοεριφίων

Μανάρι = αρνάκι που έχει ιδιαίτερη περιποίηση

Μαναφλίκια = κουτσομπολιά

Μαξούμι = μικρό παιδί

Μαργώνω = κρυώνω

Μαρκάλος = ζευγάρωμα ζώων

Μάσια = μεταλλικό εργαλείο που χρησιμοποιούμε για τη φωτιά στο τζάκι

Μάσινα = καλύβα

Ματσαραγγιά = ξεγέλασμα , εξαπάτηση , κοροϊδία , παραπλάνηση , εμπαιγμός

Ματσάστκα = δέχτηκα μεγάλη πίεση

Μαυλάω = καλώ το ζώο να έρθει κοντά μου

Μούγκρο = νεαρά μπουμπούκια απ τις βελανιδιές

Μουνούχι = το τεχνικά στειρωμένο

Μουτλάκου = οπωσδήποτε , χωρίς άλλο , σώνει και καλά

Μπαϊκούσι = παγούρι απο αλουμίνιο που έβαζαν το τσίπουρο στους γάμους (απο τον κατασκευαστή Μπαϊκούση)

Μπάλα = μέτωπο , κούτελο ,(μι βάρσει ου ήλιους κατάμπαλα)

Μπαλατσάρσα = παλάβωσα

Μπαχλατάω = πολυλογώ (λέω πολλά χωρίς αξία)

Μπερμπεκάω = ξεδιαλέγω ,ψάχνω γύρω από τα δένδρα για καρπούς πεσμένους

Μπικιόνι = τσίγκινο ποτήρι

Μπιρμπελόνια = είδος φαγητού (ζυμαρικό)

Μπιτ = καθόλου

Μπιχειρ'ιζομαι= καταπιάνομαι, απο το επιχειρώ.

Μπιχτιά = πολύ απότομη κατηφόρα

Μπλαθρί = χοντρό

Μπλαντζάστκα = ανταμώθηκα

Μπλιόρι = τράγος από ενός έως δύο ετών

Μπλιτσανάω = χτυπάω με τα πόδια το νερό

Μπούγλα = μεταλλικό δοχείο λαδιού

Μπουρμπουτσέλι = γενικά τα άγνωστα μικρά έντομα

Μπουχός = σκόνη

Μπράσκλα = πολύ μεγάλος βάτραχος

Μπρέτσικος = ο ευέξαπτος άνευ λόγου και αιτίας

Μπρίζω = κλαίω δυνατά

Μπριντζλίνες = το χαλαρό δέρμα το πλαδαρό

Μστόβλακος = χαζός

Μπουχαρί = (μουχαρί) η καμινάδα εσωτερικά

Νάμου = δώσε μου

Νείλα = πανωλεθρία , καταστροφή

Νικροσκούτ = σάβανο, (μεταφ. ο άχρηστος)

Νογάω = καταλαβαίνω

Νόρλος = ουρά

Ντάβανος = είδος εντόμου

Νταλάκι = σαμιαμίδι

Ντιπ = με όλη τη σημασία της λέξεως , στη κυριολεξία

Ντορβάς = ταγάρι υφαντό

Ντορός = ίχνος

Ντουμοσιάρα (γίδα ή προβατίνα) = κακομαθημένη, αυτη που εγκαταλείπει το κοπάδι και τρέχει στις καλλιέργειες

Ντουρλώνω = στήνω

Ντράβαλος = φασαρία Ντρολάπι = δρόλαψ, χιονόνερο

Ντρόχαλα = χοντρές πέτρες

Ξαγάρι ή ξάι = αμοιβή του μυλωνά από το άλεσμα

Ξάγναντο = ξέφωτο

Ξάι = ένα φορτίο ίσο με το φορτίο ενός φορτηγού ζώου(80 οκάδες)

Ξαμώνω = τεντώνω το χέρι μου για να χτυπήσω κάποιον

Ξεζάρκοτος = γυμνός

Ξεκλέτζωνος = πολύ ψηλός

Ξεκλιτσινιάστκα = άνοιξαν πολύ τα πόδια μου

Ξελαμπαδιάζω = αποκαλύπτω , δημοσιοποιώ πράξεις κάποιου ενώπιόν του

Ξεμουτόχου = επίτηδες , αποκλειστικά ,επί τούτου

Ξεμπριστουριάστκα =(μεταφ.)ο έμμετος,έβγαλα τα συκότια μου

Ξεμτσουνιάσκει= χτύπησε πολύ στο πρόσωπο

Ξεντραχτώθκα = διαλύθηκα

Ξέρακας = ξερό δέντρο

Ξεσκλίστκα = έσκισα τα ρούχα μου

Ξεστρίφτκα = εξαντλήθηκα

Ξετσαουλιάστκα = μου φύγαν τα σαγόνια απ' το χασμουριτό

Ξετσιώνιασε = αλήτεψε

Ξιμπλέτσοτη = η προκλητικά ντυμένη από τη μέση και πάνω

Οβολιός = σωρός από πέτρες

Οδίζω = μοιάζω με άλλον

Ορσίδα = κανάλι στη πλαγιά του βουνού από το οποίο μετά από βροχή ή χιόνι παρασύρονται πέτρες

Ουβάσ(ου) = σώπασε ,μη μιλάς ,λάρωσε

Όχτος = φυσικό χωμάτινο αντέρεισμα (ένας μικρός γκρεμός)

Όψιμο = άργησε να ωριμάσει

Παλιοσπόρια = είδος φαγητού

Παπαδέλες = καθαρισμένα κάστανα ψημένα ή βρασμένα Παρακαλιά = αλληλοβοήθεια

Παρασάνταλος = ανάπηρος ,γενικά αυτός που έχει άσχημη όψη

Παρασόλησα = φοβήθηκα απότομα ,τρόμαξα

Πατλιά = μεγάλο αγκάθι που μπαίνει στα πόδια

Παχνί = ταΐστρα

Περδικούλα(μεταφ.) = ψυχή , (το λέει η περδικούλα του)

Περονιάζω = διαπερνώ

Πέτρα = το φύλλο της πίτας ή του μπακλαβά

Πετρόβεργο = το ξύλο για το άνοιγμα φύλλου πίτας ή γλυκού , ο μπλάστρης

Πιστρώνομαι = κάθομαι

Πλακανίδα = επίπεδη πλάκα μεγάλων διαστάσεων

Πλαστός = χορτόπιτα με ζύμη καλαμποκάλευρου

Πλαχούρας = αυτός που έχει μεγάλα αυτιά

Πλίματα = υπολείματα φαγητού

Πλόχερο = χούφτα του ενός χεριού

Πόντζι = ρόφημα για το κρυολόγημα (ζεστό τσίπουρο με ζάχαρη)

Πούντα = κρύωμα

Πουριά = μικρό πέρασμα για ζώα

Πουτινός = ο χώρος ανάμεσα στο ταβάνι και τη σκεπή

Πουτσαρίνα = γεροδεμένη δραστήρια γυναίκα

Πουτσαρούλας = απαξιωτική προσφώνηση σε άντρα

Πρατίνα = προβατίνα

Πρατόγαλο = γάλα προβατίνας

Πρέντζα = κλωτσοτύρι

Πρίσκαλα = άγρια σύκα

Προγκάω = τρομάζω ένα ζώο για να φύγει

Πρόπσα = πρόλαβα

Προστλαΐνω = βυζαίνω τα μικρά αρνιά

Πρώιμο = ωρίμασε πριν την ώρα του

Πτιά = στομάχι μικρού αρνιού ή κατσικιού

Πυρουμάδα = φέτα καλαμποκίσιου ψωμιού ζεσταμένη στο τζάκι

Ρακογυάλι = μικρό γυάλινο ποτηράκι για κέρασμα

Ρασεύω = τριγυρίζω

Ριγανέλα = είδος τριχιάς

Ρικουμανάω = φωνάζω δυνατά, (από το ρέκος) ρεκάζω.

Ρογκαλιάστκα = τρυπήθηκα από κομμάτι ξύλου 

Ρόκα = καρπός καλαμποκιάς

Ροκιά = φυτό καλαμποκιάς από το καρπό και πάνω

Ρούσσα = κοκκινόξανθη

Ρουχνάω = ροχαλίζω

Ρυμουσέλι = έρμο , χωρίς αφέντη - κύριο

Σαγάνι = τσίγκινο πιάτο , τηγάνι

Σαδέ = ειδάλλως

Σακοτρύπι = αγκάθι Σαλαγάω = κατευθήνω το κοπάδι

Σαλιβάρι = ξύλο που τοποθετούσαν στο στόμα του κατσικιού για να μη βυζαίνει

Σαούριασε = σώπασε , βγάλε το σκασμό

Σαρμανίτσα = κρεβάτι βρέφους (κούνια)

Σαρώνω = σκουπίζω

Σβάρνα = εργαλείο του ζευγολάτη

Σβαρνίστκα = σύρθηκα

Σβόερας = δραστήριος , ανήσυχος

Σβουνιά = ακαθαρσία (τα κακά) της αγελάδας

Σέπωμαι = σαπίζω

Σερκό = αρσενικό

Σέρπετο = σαύρες , σκορπιοί ,γενικά τα πολύποδα

Σιαχλασμένο = χαλασμένο

Σιλπί = ψαροπαγίδα (κυρίως για πέστροφες )

Σιμά = κοντά

Σκαμνιά = μουριά

Σκαπετάρσα = ξέφυγα

Σκερεύω = Τακτοποιώ, νοικοκυρεύω

Σκέριο = νοικοκυριό

Σκιάζομαι = φοβάμαι

Σκλέντζα = παιδικό παιχνίδι

Σκούπρα = σκουπίδια

Σκρούμπος = καμένο

Σομπολιάζω = ταιριάζω

Σούμπρα = καρυδόψιχα

Σούρλα = η μύτη του γουρουνιού

Σούτα = γίδα χωρίς κέρατα

Σπλόνι = είδος χόρτου με φαρμακευτικές ιδιότητες

Σπρούχνη = η στάχτη με αναμμένα κάρβουνα

Σταλικομένος = καθηλωμένος

Στάλος = σκιερό μέρος που κάθονται τα πρόβατα το μεσημέρι

Στέρφος-α = στείρος-στείρα

Στεφάνι = γκρεμός

Στουμπιά = πέτρα για πετροβόλημα

Στουμπίστκα = δέχτηκα μεγάλη πίεση , ματσάστκα

Συγχαρίκια = αμοιβή σε κάποιον που φέρνει καλά νέα

Συμπράγκαλα = αποσκευές

Συνγκεριάζω = τακτοποιώ

Συντελεύτκα = καταστράφηκα πλήρως

Συρμή = κρυολόγημα

Σφαλαγγούδια = αράχνες

Σφίχτκα = έτρεξα

Σφούνι = το ακροφύσιο η απόλυξη της κάναλης του νερόμυλου

Τάβλα = τραπέζι

Ταπίστομα = μπρούμητα

Ταχειά = αύριο

Τένγκι = ξύλινη κατασκευή για τη συσκευασία του τριφυλλιού σε δέμα (μπάλα)

Τζούφλια = μάτια

Τλουπώνομαι = τυλίγομαι με ρούχα-σκεπάσματα

Τλώθκα = σφίχτηκα

Το κόβω δίπλα= πάω για ύπνο

Τρανός = μεγάλος

Τραπέτσι = ξινό

Τράω = κοιτώ ,βλέπω

Τριβαλιάζω = τσακίζω

Τριφτάρι = πέτρα ποταμίσια που τη χρησιμοποιούν για να τρίβουν αλάτι κ.ά.

Τσακατόρα = εργαλείο που προκαλεί θόρυβο για να απομακρυνθούν επιβλαβή ζώα

Τσακνάκι = μικρό πολύ λεπτό κλαράκι

Τσακναρίδα = αυτή που έχει πολύ λεπτά πόδια

Τσακτσίρα = παντελόνι παραδοσιακής στολής

Τσαλακατιώνται = λογομαχούν έντονα

Τσαλαφούτι = παράγωγο πρόβειου γάλακτος

Τσαντίλα = πανί για το στράγγισμα του τυριού

Τσαούλι = η κάτω γνάθος

Τσάρκος = χώρος στο μαντρι για μικρά αρνάκια

Τσατμάς = διαχωριστικό δωματίου από άχυρο , λάσπη και ξύλα

Τσάχαλο = σκουπίδι

Τσεκουρώνω = χτυπώ με το τσεκούρι - (μεταφ. δίνω την κατάλληλη απάντηση)

Τσέργα = φλοκάτη

Τσέρμιασμα = μούδιασμα

Τσιακλατάω = χτυπάω τα αυγά

Τσιαμπαλούκια = μαλλιά

Τσιλόνι = άχρηστο ρούχο

Τσοκάνισμα = τρόπος στειρώσεως ζώου

Τσόκος = …ανδρικό μόριο

Τσόλι = χαλί υφαντό από μαλλί τράγου ή γίδας

Τσουγκανιάζομαι = εγκλωβίζομαι σε γκρεμό

Τσουγκάρι = βραχώδης γκρεμός

Τσούκνα = το κολλημένο φαΐ στη κατσαρόλα

Τσουμαλίζω = τρώω

Τσουμανίκι = μπαστούνι

Τσουπελάκα = πράσινη σαύρα

Τσουρέπια = κάλτσες χοντρές πλεκτές

Τυρολόγος = ασκί γεμάτο τυρί

Τφάνι = περαστικό ψιλόβροχο ή μπόρα της στιγμής

Ύστερη = τελευταία

Φακιόλες = είδος καλαμποκιού (ποπ-κορν)

Φάκλα = πολύ ζέστη

Φανέστρα = μικρό παράθυρο πάνω στο ήδη υπάρχον (φινιστρίνι)

Φαρί = άλογο (αραβική λέξη)

Φαρφάλα = φουσκάλα στο δέρμα

Φερνό = ανοιχτό

Φιλεύω = κερνώ

Φιλί = κομμάτι

Φκάρι = κέλυφος

Φκαροβύζα = με μεγάλες θηλές (κυρίως για γίδα)

Φλάτο = παλαβομάρα

Φλέσερα = πεσμένα φύλλα από δέντρα του λόγγου

Φλιά = δώρο

Φλιντούρξε = πέταξε στον αέρα

Φλιντράω = πετάω

Φόλι = το αυγό που αφήνουμε στη φωλιά της κότας

Φόντα = από τότε

Φουρδακλιάσκα = κάηκα, ανέπτυξα φλύκταινες

Φταίξος = ο υπαίτιος , αυτός που φταίει

Χαλεύω = ζητώ

Χαμοκέρασο = αγριοφράουλα

Χαμχούϊας = ηλίθιος ,χαζός

Χατήλι = η γωνία που σχηματίζετε από τη σκεπή και τον τοίχο εσωτερικά του σπιτιού

Χαύδα = στάση καθήμενης γυναίκας( με ανοικτά τα πόδια).

Χειμαδιά = τόπος που συγκεντρώνονται τα κοπάδια το χειμώνα

Χλιάρι = κουτάλι

Χλίβομαι = βασανίζομαι

Χλιμάρες = δουλειές

Χλιμένος = βασανισμένος ,κακομοίρης

Χνέρι = ρεζιλίκι

Χόβολη = ζεστή στάχτη

Χουϊάζω = φωνάζω δυνατά , μαλώνω

Χουχτάω ή χουχουτίζω = φωνάζω για να διώξω τα άγρια ζώα

Ψαρί = γκριζωπό

Ώκ'ι = πρόσταγμα για άλογο (από το ομηρικό Ωκύς = ταχύς, ωκύτης =ταχύτης ) ...